Zgodnie z ideą postanowień ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uczniowie gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat, wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym tego tytułu.

Stosownie do art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uczniowie gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studenci, do ukończenia 26 lat, nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, a także z tytułu współpracy przy wykonywaniu takich umów.

Świadczeniobiorca emerytalny wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, przy założeniu, że umowa zlecenia jest jego jedynym tytułem ubezpieczenia, podlega obligatoryjnie ubezpieczeniu w pełnym wymiarze obciążeń składkowych. Zatem zleceniodawca jako płatnik składek obowiązku ubezpieczeniowego emeryta świadczącego pracę na podstawie umowy zlecenia, ma obowiązek naliczyć i dokonać rozliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w przypadku osób, które przekraczają wiek 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, nie zostaną naliczone).

W przypadku kiedy pracownik pozostaje na urlopie wychowawczym i jednocześnie podejmuje się świadczenia pracy na podstawie umowy zlecenia u innego przedsiębiorcy, obowiązek naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zostaje przypisany zleceniodawcy.

Rolnik wykonujący jednocześnie pracę na podstawie umowy-zlecenia, podlega z tytułu wykonywania tej umowy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Zgodnie ze schematem ubezpieczeniowym stosowanym przy ubezpieczeniu umów zlecenia składka na ubezpieczenie chorobowe ma charakter fakultatywny.

Narastający problem nadużywania w obrocie prawnym umów prawa cywilnego w sytuacji, gdy łączący strony stosunek pracy wyczerpuje cechy stosunku pracy, sprawia, że można oczekiwać w tym zakresie interwencji ustawodawczej, która będzie zmierzała do zmiany tego stanu rzeczy. Wyrazem tych zamierzeń jest poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 511), który wyposaża inspektora pracy w możliwość władczego przekwalifikowania umowy prawa cywilnego w umowę o pracę.

Właśnie przeżywamy kontrolę inspektora PIP. Jednym z zarzutów, który pojawiły się dotychczas (w rozmowie, a nie w protokole kontroli) było to, że nie poddawaliśmy naszych zleceniobiorców profilaktycznym badaniom lekarskim. Wykonują oni typowe prace pomocnicze (roznoszenie korespondencji, sprzątanie itp.). Czy mamy taki obowiązek?