Obniżenie wieku emerytalnego

Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 887 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o FUS, powszechny wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn wynosi 67 lat. Wcześniej wiek emerytalny wynosił dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Zrównanie i podwyższenie wieku emerytalnego zostało dokonane przez ustawę z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r., poz. 637 z późn. zm.), zwaną dalej ustawą z 2012 r. W rzeczonej ustawie ustawodawca przyjął konstrukcję stopniowego wyrównywania i podwyższania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Osoby urodzone w określonych przez ustawodawcę przedziałach czasu uzyskują prawo do emerytury w momencie osiągnięcie określonego wieku. Przedziały czasu i odpowiadający im wiek emerytalny zostały ustalone rosnąco, w taki sposób, aby po pewnym czasie powszechny wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn wyniósł 67 lat.

Na mocy ustawy z dnia z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 38 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą nowelizującą, nastąpiło obniżenie powszechnego wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Od 1 października 2017 r. powszechny wiek emerytalny wyniesie dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat.

Ochrona przedemerytalna stosunku pracy a wiek emerytalny

Przepis 39 k.p. statuuje zakaz wypowiadania umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Istotne znaczenie dla skorzystania przez pracownika z ochrony przedemerytalnej stosunku pracy ma moment przejścia na emeryturę. Zakaz obejmuje bowiem 4 lata licząc wstecz od osiągnięcia wieku emerytalnego. Chodzi zarówno o powszechny, jak i obniżony wiek emerytalny. Jak wyjaśnił bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt III APa 28/12: „W obowiązującym stanie prawnym ustawowym wiekiem emerytalnym uwzględnianym w art. 39 k.p. jest - uwzględniając poglądy judykatury - wiek uprawniający do przejścia na emeryturę na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która określa jednolity wiek emerytalny zależny tylko od płci pracownika (kobieta - 60 lat, mężczyzna - 65 lat) oraz wiek uprawniający do wcześniejszego przejścia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym, który dla określonych kategorii pracowników jest normalnym ustawowym wiekiem emerytalnym (górnicy, pracownicy kolejowi, pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o których mowa w ustępach 2 i 3 art. 32 tej ustawy)”. Zaznaczyć należy, że przytoczone orzeczenie, mimo że zostało wydane w stanie prawnym obowiązującym przed podwyższeniem powszechnego wieku emerytalnego, nadal zachowuje swoją aktualność.

Ochrona przedemerytalna dla pracowników, którzy w dniu wejścia w życie nowych przepisów korzystają z ochrony z art. 39 k.p.

Zasady korzystania z ochrony przedemerytalnej po obniżeniu wieku emerytalnego przez pracowników korzystających w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej z rzeczonej ochrony, a także przez osoby, które gdyby były pracownikami korzystałyby z takiej ochrony, określa art. 28 ustawy nowelizującej. W myśl tego przepisu, pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, 2138 i 2255), lub osoby, które byłyby objęte taką ochroną, jeżeli w tym dniu pozostawałyby w stosunku pracy, od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy korzystają z ochrony stosunku pracy, o którym mowa w tym przepisie, do osiągnięcia wieku emerytalnego wynikającego z przepisów ustawy zmienianej w art. 1 niniejszej ustawy w dotychczasowym brzmieniu.

Z dyspozycji art. 28 ustawy nowelizującej wynika, iż osoby wskazane w tym przepisie mogą korzystać z ochrony przedemerytalnej stosunku pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego ustawą o FUS w brzmieniu nadanym ustawą z 2012 r., a nie do osiągnięcia wieku emerytalnego wynikającego z nowych przepisów. W przypadku gdyby osoby wskazane tym przepisie miałby korzystać z ochrony przedemerytalnej do dnia osiągnięcia obniżonego wieku emerytalnego, nastąpiłoby skrócenie możliwości korzystania przez nie z ochrony z art. 39 k.p. Osoby wskazane w art. 28 k.p. rozpoczęły korzystanie z ochrony przedemerytalnej stosunku pracy zgodnie z aktualnie obowiązującymi zasadami, tj. później niż gdyby zaczęli korzystać z ochrony zgodnie z przepisami o obniżonym wieku emerytalnym. Gdyby skończyłyby one korzystanie z ochrony z chwilą osiągnięcia obniżonego wieku emerytalnego, korzystanie z ochrony zakończyłoby się wcześniej niż to wynikało z przepisów obowiązujących w momencie rozpoczęcia korzystania z ochrony.

Ochrona przedemerytalna dla pracowników, którzy w dniu wejścia w życie nowych przepisów nie korzystają z ochrony z art. 39 k.p.

Zgodnie z dyspozycją art. 29 ust. 1, 2 ustawy nowelizującej, pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 k.p. oraz osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej nie są pracownikami, w przypadku gdy osiągną wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, podlegają ochronie stosunku pracy przez okres 4 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Korzystają one z rzeczonej ochrony także wówczas, gdy upływ 4-letniego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i wieku 65 lat przez mężczyzn.

Przepis ma zastosowanie do pracowników oraz osób niebędących pracownikami, którzy nie korzystają z ochrony przedemerytalnej na podstawie dotychczasowych przepisów, ale w związku z wejściem w życie nowych przepisów i obniżeniem wieku emerytalnego, powinni oni zostać z dniem 1 października 2017 r. objęci ochroną. W celu zapewnienia osobom wskazanym w art. 29 ustawy nowelizującej ochrony przedemerytalnej stosunku pracy w pełnym zakresie wynikającym z art. 39 k.p., tj. 4 lat, ustawodawca zdecydował się na zapewnienie tym osobom ochrony przez okres 4 lat od dnia wejścia w życie nowych przepisów. Co więcej, zastrzegł, iż ochrona przysługuje również po osiągnięciu przez zainteresowanych wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Radca Prawny

Dominika Zarzycka-Dudek

dzarzycka.dudek@pckp.pl

 

Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta

ekspert@pckp.pl