Obowiązująca od 21 listopada 2013 roku ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy określa zasady i tryb przyznawania świadczeń przedsiębiorcom znajdującym się w przejściowej sytuacji kryzysowej. Jak z formalnego punktu widzenia wprowadzić taki „stan” do zakładu?

Okoliczności przewidziane w ustawie

Podmiotami, które mogą zostać objęte finansowym wsparciem ze strony Państwa, są przedsiębiorcy wskazani w art. 3 ustawy. Warunkiem jednak otrzymania pomocy na rzecz ochrony miejsc pracy jest wprowadzenie
w zakładzie jednego z dwóch „stanów kryzysowych”, a mianowicie:

-    przestoju ekonomicznego lub,
-    obniżonego wymiaru czasu pracy.

Tryb wprowadzenia „wyjątkowych” warunków pracy…

W świetle art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy procedura wprowadzenia warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy jest uzależniona od tego, czy w zakładzie funkcjonują organizacje związkowe czy też nie.

....w zakładach, w których działają organizacje związkowe

W pierwszym przypadku przedsiębiorca ustala warunki w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. Jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, przedsiębiorca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 24125a kodeksu pracy.

....w pozostałych zakładach

Jeżeli u danego przedsiębiorcy nie działają zakładowe organizacje związkowe – wówczas warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu mają być uregulowane w porozumieniu
z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego przedsiębiorcy.

Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku warunkiem koniecznym jest aktywny udział reprezentacji pracowniczej (związki zawodowe lub przedstawiciele pracowników).

Treść układu zbiorowego pracy lub porozumienia

Jak wynika z art. 4 ust. 3 ustawy w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu określa się co najmniej: 1) grupy zawodowe objęte przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy, 2) obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników oraz 3) okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.

Powyższy katalog wyznacza minimalną treść protokołu dodatkowego do układu zbiorowego pracy lub porozumienia. W konkretnych przypadkach przedsiębiorca oraz reprezentanci pracowników mogą dopisać dodatkowe ustalenia związane
z warunkami i trybem wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.

Zmiana warunków zatrudnienia

Zmiana układu zbiorowego pracy lub zawarcie porozumienia skutkują wprowadzeniem do prawa wewnątrzzakładowego „stanu wyjątkowego” tj. przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, który obejmuje grupy zawodowe wskazane w jednym lub drugim akcie.

Ustawodawca w art. 4 ust. 4 wprost postanowił, iż przy ustalaniu warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy nie stosuje się przepisów dotyczących wypowiedzenia zmieniającego, tj. art. 42 § 1-3 kodeksu pracy. Oznacza to więc ochronę stosunku pracy tych pracowników.