Jakie limity?

Zgodnie z definicją zawartą w art. 151 § 1 kodeksu pracy godziny nadliczbowe to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Podstawowy limit godzin nadliczbowych wynika z art. 151 § 3 kodeksu pracy i wynosi 150 godzin. Ustawodawca jednak przewidział wyjątek, który może być wprowadzony jedynie w drodze postanowień zawartych w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub umowie o pracę. Wówczas dopuszczalne jest ustalenie innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym (art. 151 § 4 kodeksu pracy).

Niewliczane wyjątki

Organizując pracę w zakładzie musimy pamiętać o zasadzie zakazującej planowanie godzin nadliczbowych w harmonogramach czasu pracy w poszczególnych okresach rozliczeniowych. Znając jednak specyfikę pracy w zakładzie warto przeanalizować jaka – z praktycznego punktu widzenia – górna granica godzin nadliczbowych nie zostanie przekroczona. Teoretycznie jako wartość maksymalną można przyjąć 416 godzin nadliczbowych rocznie (52 tygodnie x 8 godzin).

Do tej liczby jednak wliczamy tylko i wyłącznie godziny nadliczbowe wynikające ze szczególnych potrzeb pracodawcy. W świetle bowiem art. 151 § 3 kodeksu pracy ograniczenie dotyczy tylko godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z okolicznościami określonymi w art. 151 § 1 pkt 2 kodeksu pracy, tj. szczególnych potrzeb pracodawcy.

W związku z tym, iż przy wewnątrzzakładowym podwyższeniu limitu ustawodawca odsyła do podanego powyżej art. 151 § 3 kodeksu pracy, zasadę wliczania tylko godzin nadliczbowych wynikających ze szczególnych potrzeb pracodawcy należy przyjąć także i w tym przypadku.

Jakie sankcje?

Regulacje prawne związane z parametrami czasu pracy należą do norm bezwzględnie obowiązujących, dlatego też ich naruszenie może skutkować przede wszystkim odpowiedzialnością wykroczeniową. W świetle art. 281 pkt 5 kodeksu pracy kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, narusza przepisy o czasie pracy podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.

Podsumowując…

Przede wszystkim należy podkreślić, iż brak jakichkolwiek zapisów wewnątrzzakładowych spowoduje przyjęcie kodeksowego limitu godzin nadliczbowych w skali roku, tj. 150 godzin. Zacznij więc od analizy pracy w zakładzie i ustal, ile godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym może wystąpić.

Z uwagi na to, że do limitu rocznego wlicza się tylko godziny nadliczbowe wynikające ze szczególnych potrzeb pracodawcy, warto odnotowywać w ewidencji czasu pracy te godziny nadliczbowe, które wynikają z konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.