Charakter prawny umowy o zakazie konkurencji

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma na celu przede wszystkim ochronę interesów pracodawcy, zapewniając mu zachowanie w tajemnicy informacji objętych zakazem. Równocześnie umowa gwarantuje pracownikowi uzyskanie stosownego odszkodowania za przestrzeganie zakazu.

W przypadku naruszenia przez pracownika warunków umowy pracodawca może dochodzić swoich praw przed sądem pracy. Jednakże przy rozpoznawaniu sprawy sąd będzie stosował przepisy Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności kontraktowej.

Ten dualizm przepisów mających zastosowanie w sprawie związany jest z charakterem umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Jest to bowiem umowa „na granicy” prawa cywilnego i prawa pracy. Zostaje ona bowiem zawarta przez pracownika i pracodawcę w czasie trwania umowy o pracę, ale dotyczy stanu istniejącego po ustaniu stosunku pracy.

W kwestii charakteru prawnego umowy o zakazie konkurencji wypowiedział się Sąd Najwyższy uznając ją za umowę prawa pracy, jednak umowę odrębną od umowy o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2003 r., sygn. akt I PK 453/02).

Po ilu latach nastąpi upływ okresu przedawnienia?

Spory dotyczące terminu przedawnienia roszczeń z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy są związane z opisanymi powyżej wątpliwościami odnoszącymi się do charakteru prawnego przedmiotowej umowy.

Wielu praktyków stało na stanowisku, iż roszczenia z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat. Zwolennicy tego poglądu podkreślali, że umowa o zakazie konkurencji dotyczy obowiązków stron po ustaniu stosunku pracy, a nie w czasie jego trwania, mimo że zawarta zostaje w czasie trwania stosunku pracy. Zauważali również, iż bardzo często stosuje się do niej odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące na przykład kary umownej, wypowiedzenia bądź odstąpieniu od umowy.

Stanowisko odmienne zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 kwietnia 2012 r. (sygn. akt I PK 56/12) i wskazał, iż „termin przedawnienia roszczenia o wyrównanie szkody z tytułu i w związku z naruszeniem przez byłego pracownika zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy wynosi trzy lata na podstawie odpowiedniego stosowania art. 118 i 471 k.c. w związku z art. 300 k.p., a nie lat dziesięć według bezpośredniego stosowania art. 118 in prinicipio k.c.”. Pogląd wyrażony w wyroku z dnia 24 kwietnia 2012 roku został zaaprobowany przez orzecznictwo i doktrynę. Jest on bowiem zbieżny ze stanowiskiem, iż umowa o zakazie konkurencji stanowi jednak umowę prawa pracy, odrębną od umowy o pracę.