Uprawnienie do zwolnienia na opiekę nad dzieckiem

Art. 188 k.p. przyznaje pracownikowi wychowującemu dziecko w wieku do lat 14 uprawnienie do zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z rzeczonego uprawnienia może skorzystać tylko jedno z nich. Wybór osoby korzystającej ze zwolnienia należy do zainteresowanych. Pracownik może skorzystać z prawa do zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem również wtedy, gdy drugi rodzic bądź opiekun nie pracuje albo korzysta z urlopów związanych z macierzyństwem.

Prawo do zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje w danym roku kalendarzowym. Pracownik nie może tego prawa przenieść na następny rok.

Z dniem 1 stycznia następnego roku pracownik nabywa bowiem prawo do kolejnego zwolnienia.

Uprawnienie do zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 14. Liczba wychowywanych dzieci nie ma wpływu na wymiar zwolnienia.

Wymiar zwolnienia

Zwolnienie z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje w wymiarze 16 godzin albo 2 dni.

Jeżeli pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy korzysta ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem w dniach, jeden dzień zwolnienia odpowiada 8 godzinom pracy. Jednakże w przypadku pracownika zatrudnionego w równoważymy systemie czasu pracy lub pracownika, którego zgodnie z przepisami szczególnymi obowiązuje inny niż 8-godzinny dobowy wymiar czasu pracy, dzień zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem odpowiada liczbie godzin, jakie powinien on przepracować w danym dniu. Równocześnie dla takiego pracownika nie zmienia się wymiar przysługującego mu alternatywnie zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem udzielanego w godzinach - ma on prawo do 16 godzin zwolnienia.

Przykład:

Pracownik zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy zdecydował się na korzystanie ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem w dniach. Wykorzystał zwolnienie w tych dniach, w których powinien pracować po 12 godzin. Zatem korzystał ze zwolnienia przez 2 dni po 12 godzin w każdym z nich. Gdyby zdecydował się na korzystanie ze zwolnienia w godzinach, miałby prawo do 16 godzin zwolnienia.

Przykład:

Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę. Zatem pracownik posiadający znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności może skorzystać ze zwolnienia z tytułu opieki na dziecko w wymiarze 2 dni po 7 godzin każdy lub w wymiarze godzinowym - 16 godzin.

Wymiar zwolnienia pracownika zatrudnionego na część etatu

Stosownie do dyspozycji art. 188 § 3 k.p. zwolnienie od pracy, o którym mowa w § 1, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Z cytowanego przepisu wynika, iż w przypadku niepełnoetatowców liczba godzin, w jakiej pracownik może korzystać ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem, jest proporcjonalna do wymiaru jego etatu. Inaczej mówiąc, stanowi iloczyn 16 godzin i ułamka odpowiadającego etatowi, w jakim zatrudniony jest pracownik. Ustalając proporcjonalny wymiar zwolnienia niepełną godzinę należy zaokrąglić w górę do pełnych godzin.

Nie ulega natomiast zmianie wymiar przysługującego niepełnoetatowcowi zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem udzielanego w dniach. Ma on prawo do zwolnienia od pracy wymiarze 2 dni.

Przykład:

Pracownik zatrudniony na ½ etatu zdecydował się na korzystanie ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem w godzinach. Przysługuje mu zwolnienie w wymiarze 8 godzin (16 godzin x ½ etatu = 8 godzin - wymiar zwolnienia przysługującego pracownikowi). Jeżeli pracownik korzystałby ze zwolnienia w dniach, wymiar zwolnienia nie uległby zmianie. Miałby prawo do 2 dni zwolnienia.

Deklaracja o wyborze formy korzystania ze zwolnienia

O sposobie korzystania w danym roku kalendarzowym ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem (tj. w dniach czy w godzinach) decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Wskazana we wniosku forma korzystania ze zwolnienia dotyczy całego roku i pracownik nie może jej zmienić w czasie jego trwania. Dopiero składając pierwszy wniosek w kolejnym roku pracownik może na nowo zadeklarować sposób korzystania ze zwolnienia.