Zmiana czasu

Zmiana czasu z zimowego na letni oraz z letniego na zimowy następuje na zasadach określonych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 stycznia 2012 roku w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2012-2016 (Dz. U. z 2012 roku, poz. 33), zwanego dalej rozporządzeniem.

Zmiana czasu z zimowego na letni polega na przestawieniu wskazówek zegarka o jedną godzinę do przodu. W praktyce oznacza to, iż w dniu, w którym ma miejsce zmiana czasu, z doby „znika” jedna godzina. W 2016 roku zmiana czasu na letni nastąpiła w dniu 27 marca o godzinie 2:00 czasu środkowoeuropejskiego (§ 1 ust. 1 rozporządzenia). Natomiast zmiana czasu z letniego na zimowy oznacza cofnięcie wskazówek zegarka o godzinę. Tym samym doba, w której następowała zmiana czasu, „wydłuża” się o godzinę. Zmiana czasu na zimowy w 2016 roku miała miejsce w dniu 30 października o godzinie 3:00 czasu letniego środkowoeuropejskiego (§ 2 ust. 1 rozporządzenia).

Czas pracy w przypadku zmiany czasu z zimowego na letni

W nocy, w której następuje zmiana czasu z zimowego na letni, pracownicy pracujący na nocnej zmianie pracują godzinę krócej niż powinni zgodnie z obowiązującym ich wymiarem czasu pracy.

Art. 80 k.p. statuuje zasadę, iż wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.

Niedopracowana w związku ze zmianą czasu z zimowego na letni godzina powinna być traktowana jak przestój, za który pracownikowi należy się tzw. wynagrodzenie przestojowe. Pracownik pozostawał bowiem w gotowości do świadczenia pracy, lecz nie mógł jej wykonywać z przyczyn od siebie niezależnych (art. 81 § 1, 2 k.p.).

Wynagrodzenie przestojowe przysługuje w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania (np. przy wynagrodzeniu akordowym), wynagrodzenie przestojowe przysługuje w wysokości 60% wynagrodzenia (art. 81 § 1 k.p.)       

Czas pracy w przypadku zmiany czasu z letniego na zimowy

Pracownicy pracujący w nocy podczas zmiany czasu z letniego na zimowy pracują godzinę dłużej. Ta dodatkowa godzina pracy stanowi nadgodzinę.

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek do wynagrodzenie w wysokości 100% wynagrodzenia (art. 151¹ § 1 pkt 1 lit. a k.p.) lub odbiór czasu wolnego (art. 151² k.p.). Jeżeli odbiór czasu wolnego następuje na wniosek pracownika, w zamian z dodatkową godzinę pracy powstałą w związku ze zmianą czasu pracownik ma prawo do odbioru 1 godziny. Natomiast w przypadku gdy, udzielenie czasu wolnego następuje z inicjatywy pracodawcy, za dodatkową godzinę pracy powstałą w związku ze zmianą czasu pracownik otrzyma 1,5 godziny czasu wolnego. Udzielenie czasu wolnego z inicjatywy pracodawcy skutkuje bowiem udzieleniem go w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (art. 151² § 2 k.p.).

Sporną jest kwestia wypłaty dodatku za pracę w porze nocnej za godzinę przepracowaną dodatkowo w związku ze zmianą czasu z letniego na zimowy. Część ekspertów prawa pracy stoi na stanowisku, iż dodatek nocny przysługuje maksymalnie za 8 godzin. Zwolennicy tego poglądu odmawiają pracownikowi, który pracował w nocy podczas zmiany czasu z letniego na zimowy, wypłaty dodatku za dodatkową godzinę pracy. Przeciwnicy tego poglądu wskazują, iż to stanowisko jest krzywdzące dla pracownika, gdyż pozbawia go dodatku za godzinę, która została faktycznie przepracowana w porze nocnej.