Ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych stanowi potwierdzenie wyrażonej w art. 16 Kodeksu pracy zasady prawa pracy. Dość powszechnie akceptowany jest pogląd, iż obowiązek ten ma charakter nieroszczeniowy, tj. do momentu przyznania pracownikowi konkretnego uprawnienia pomocowego, pracownik nie może domagać się udzielenia mu dofinansowania albo innego rodzaju korzyści w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.

Odmienny charakter mają uprawnienia pracownika do udzielenia mu urlopu szkoleniowego oraz zwolnienia z części bądź całości dnia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania). Przyznanie pracownikowi tych uprawnień jest uwarunkowane podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. W tej sytuacji np. wyrażenie przez pracodawcę zgody na podnoszenie przez pracownika kwalifikacji zawodowych zobowiązuje pracodawcę do udzielenia pracownikowi urlopu szkoleniowego (o ile w świetle brzmienia art. 103² § 1 Kodeksu pracy forma podnoszenia kwalifikacji, którą zaakceptował pracodawca uprawniania pracownika do takiego urlopu). Pracownik nie nabędzie natomiast uprawnień przysługujących z mocy samego prawa tj. zwolnienia z części bądź całości dnia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia ani do urlopu szkoleniowego, jak również uprawnień przyznawanych umownie (pokrycie opłat za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie), jeśli będzie się kształcił bez zgody ze strony podmiotu zatrudniającego.

Uzyskanie przez pracownika szczególnych uprawnień w tym zakresie zależy od tego, czy podnoszenie kwalifikacji odbywa się za zgodą pracodawcy lub w wyniku jego skierowania, czy też dokształcanie pracownik realizuje bez jego zgody. Pełny zakres uprawnień przysługuje pracownikowi wyłącznie w przypadku dokształcania zaakceptowanego przez pracodawcę. Podnoszenie kwalifikacji bez zgody pracodawcy teoretycznie jest obojętne z punktu widzenia obowiązków pracodawcy, gdyż w tym zakresie pracownikowi może być przyznane wyłącznie zwolnienie z części bądź całości dnia pracy, ale bez zachowania prawa do wynagrodzenia lub urlop bezpłatny, przy czym przyznanie któregokolwiek z wymienionych uprawnień uwarunkowane jest porozumieniem pracodawcy i pracownika. Choć przepis o tym nie wspomina kształcenie się pracownika jest również bardzo często występującym w praktyce motywem zmodyfikowania na wniosek pracownika jest rozkładu czasu pracy (wprowadzenia w odniesieniu do pracownika indywidualnego rozkładu czasu pracy w oparciu o art. 142 Kodeksu pracy). Takie rozwiązanie umożliwia w szczególności zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia w określonej wysokości, w odróżnieniu od udzielenia pracownikowi zwolnienia bez zachowania prawa do wynagrodzenia lub urlopu bezpłatnego, które zawsze pomniejszają wynagrodzenie pracownika, gdy w danym miesiącu wystąpi takie zdarzenie.

W praktyce mogą jednak wystąpić sytuacje sporne, które dotyczyć będą sporu co do faktu wyrażenia przez pracodawcę zgody na podnoszenie kwalifikacji przez pracownika. Przepisy nie wspominają o wymogu pisemnej i wyraźnej zgody pracodawcy na dokształcanie się pracownika. Zgoda może zostać wyrażona w każdej formie byleby była zrozumiała dla stron. Zatem oprócz formy pisemnej pojawia się obszar dla zgody wyrażonej w formie ustnej bądź nawet dorozumianej.

W praktyce możliwe jest wystąpienie sytuacji spornych, gdy na przykład pracownik podnoszący w kwalifikacje uczestnicząc w zajęciach na studiach, jednocześnie sporadycznie prosi pracodawcę o drobne zwolnienia związane z podnoszeniem kwalifikacji, które pracodawca akceptuje nie pomniejszając wynagrodzenia pracownika. Problem pojawi się w tej sytuacji, gdy pracownik wystąpi z roszczeniem o udzielenie zwolnienia od pracy w większym rozmiarze lub nawet urlopu szkoleniowego. Ciężar dowodu zgody pracodawcy w razie sporu (przy braku formy pisemnej) spoczywa na pracowniku, ale pracownik może przecież wywodzić również zgodę dorozumianą. Czy regularne udzielanie zwolnień od pracy z zachowaniem przez pracownika prawa do wynagrodzenia nie wskazuje, że pracodawca uprzednio zaakceptował podnoszenie przez pracownika kwalifikacji zawodowych? W takim stanie prawnym zrozumiała jest więc ostrożność niektórych pracodawców, którzy powziąwszy wiedzę o podnoszeniu przez pracowników kwalifikacji zawodowych oczekują od pracownika deklaracji, iż pracownik ma świadomość podnoszenia kwalifikacji bez zgody pracodawcy.

Aktualna Promocja:

• Kwietniowa Promocja 25% rabatu dla Małych Firm