Przesłanki zastosowania ryczałtu

Przepis art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032 z późn. zm), zwanej dalej ustawą, przewiduje pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 18% z tytułu, o którym mowa w art. 13 pkt 2 i 5-9, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł.

Przesłankę zastosowania ryczałtu stanowi zatem uzyskanie przez podatnika dochodów z działalności wykonywanej osobiście ze źródeł określonych w art. 13 pkt 2 i 5-9 ustawy. Co więcej, z dyspozycji cytowanego przepisu wynika, iż całkowita wartość umowy nie może przekraczać 200 zł.

Ustawodawca zastrzegł także, iż umowa będąca podstawą uzyskania przychodu nie może zostać zawarta z pracownikiem.

Źródła dochodów z działalności wykonywanej osobiście

Pobór podatku w sposób zryczałtowany dotyczy jedynie ustawowo określonych przychodów z działalności wykonywanej osobiście.  Należą do nich:

• przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;
• przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, otrzymywanych przez osoby powołane do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;
• przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów, których przedmiotem jest zarzadzanie przedsiębiorstwem;
• przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;
• przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;
• przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

1. osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
2. właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością

- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskanych na podstawie umów, których przedmiotem jest zarzadzanie przedsiębiorstwem;

• przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych.

Całkowita wartość umowy

Dla możliwości skorzystania z opodatkowania w sposób ryczałtowy zastosowanie ma kwota należności określona w umowie zawartej z osobą prowadzącą działalność osobiście. Nie może ona przekraczać 200 zł. Jeżeli wartość należności wynikającej z umowy przekracza rzeczoną kwotę, nie można zastosować ryczałtu. Będzie to miało miejsce np.: gdy wartość wynagrodzenia wypłacanego jednorazowo przekracza 200 zł, łączna wartość wynagrodzenia za wykonanie umowy przekracza 200 zł, ale kwota ta wypłacana w częściach mniejszych niż 200 zł.

Zauważyć należy, iż art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy odnosi się do "kwot należności wynikających z umowy". W związku z tym w doktrynie uważa się, iż zwrot ten rozumieć należy w ten sposób, że istotne jest, czy wartość należności wynikająca z danego tytułu prawnego przekracza kwotę 200 zł, czy nie. Można się jednak również spotkać z interpretacją, iż ryczałt nie ma zastosowania do umów, w których wynagrodzenie określone jest w formie innej niż kwota za wykonanie umowy.

Ryczałt nie dla pracownika

Dochód może zostać opodatkowany za pomocą ryczałtu, jeżeli umowa, stanowiąca podstawę uzyskania dochodu, została zawarta z osobą, która nie była pracownikiem płatnika. Pojęcie pracownika rozumieć należy szeroko. Obejmuje ono osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.

Powyższe ma uzasadnienie w poglądzie, iż celem umów cywilnoprawnych zawieranych przez pracodawców z własnymi pracownikami jest próba obejścia przepisów o pracy w godzinach nadliczbowych. W ocenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażonej w wyroku z dnia 21 października 1994 r., sygn. akt III AUr 865/94: „świadczenie tej samej rodzajowo pracy - co określona w umowie o pracę, poza normalnym czasem pracy pracowników - na podstawie umów zlecenia jest kontynuowaniem pracy w godzinach nadliczbowych, nawet gdyby pracownicy - według niezweryfikowanych twierdzeń zainteresowanego - nie byli zainteresowani pracą w godzinach nadliczbowych”.

Radca Prawny

Dominika Zarzycka-Dudek

dzarzycka.dudek@pckp.pl

 

Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta

ekspert@pckp.pl