Artykuł 155² § 1 kodeksu pracy (dalej: KP) zawiera zamknięty katalog okresów nieświadczenia pracy, które powodują obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego o 1/12 za każdy miesiąc trwania tego typu nieobecności w pracy. Jedną z ujętych w tym katalogu przyczyn jest nieobecność w pracy spowodowana odbywaniem zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych (zob. art. 155² § 1 pkt 3 KP).

Przy ustalaniu należnego w takim przypadku wymiaru urlopu wypoczynkowego odpowiednie zastosowanie znajduje konstrukcja tzw. urlopu proporcjonalnego, określona w art. 155¹ § 1 pkt 2 KP. W konsekwencji tego faktu, wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego ulegnie obniżeniu o 1/12 za każdy 1-miesięczny okres nieobecności spowodowanej wspomniana przyczyną.

Artykuł 155² KP rozróżnia sytuację pracownika, który przed rozpoczęciem wskazanego w nim okresu nieobecności nie nabył jeszcze prawa do urlopu wypoczynkowego za dany rok kalendarzowy (np. nieobecność trwała w dniu 1 stycznia i zakończyła się w trakcie tego samego roku) oraz pracownika, którego nieobecność rozpoczęła się już po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego (np. nieobecność rozpoczęła się po 1 stycznia).

W pierwszym przypadku, pracownik nabywa prawo do urlopu w momencie powrotu do pracy w wymiarze proporcjonalnym do okresu:

1. pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego;
2. zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Natomiast w drugim przypadku, wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu o okres nieświadczenia pracy, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.

Z literalnej wykładni art. 155² KP wynika, że reguła proporcjonalnego zmniejszenia wymiaru urlopu wypoczynkowego znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy pracownik powraca do pracy u dotychczasowego pracodawcy po okresie nieobecności w pracy. A ponadto, z treści tego przepisu wynika, że proporcjonalnemu pomniejszeniu ulega wymiar urlopu wypoczynkowego za rok kalendarzowy, w którym nastąpił powrót do pracy.

Tym samym, w sytuacji, gdy pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego, a następnie w trakcie tego roku rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych i z tego powodu do pracy nie powrócił przed końcem tego roku, to wymiar jego urlopu nie ulegnie proporcjonalnemu obniżeniu lecz będzie przysługiwał w pełnym przysługującym za dany rok wymiarze.

Stwierdzenie to należy odnosić zarówno do sytuacji, gdy powrót do pracy nastąpił w roku następnym, jak i do sytuacji, gdy powrót do pracy w ogóle nie nastąpił, gdyż stosunek pracy uległ rozwiązaniu (tak, jak w przypadku przedstawionym w zapytaniu).  

Powyżej przedstawione stanowisko wydaje się obecnie przeważać w doktrynie prawa pracy (por. m.in. B. Lenart (red.), Urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia od pracy. Wyjaśnienia. Porady. Orzecznictwo, Warszawa 2014), choć można się również spotkać odmiennym poglądem (zob. m.in. A. Kosut, Komentarz do art. 155² KP [w:] K.W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wolter Kluwer 2016, wydanie elektroniczne - LEX).