Artykuł 154 § 1 kodeksu pracy (dalej: KP) określa dwa wymiary urlopu wypoczynkowego w zależności od długości stażu pracy, tj.: 20-dniowy dla pracowników legitymujących się stażem pracy krótszym niż 10 lat i 26-dniowy dla pracowników ze stażem co najmniej 10-letnim. Jest to wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego na pełnym wymiarze czasu pracy (pełnym etacie). Natomiast wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego na niepełnym etacie ustala się proporcjonalnie do wymiaru tego etatu, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony w art. 154 § 1 KP (odpowiednio 20 lub 26 dni); przy czym niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia (art. 154 § 2 KP).

Ustalony w ten sposób wymiar jest maksymalną liczbą dni urlopu, do których pracownik może nabyć prawo w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy. Zgodnie bowiem z art. 154 § 3 KP, wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć wymiaru określonego na podstawie art. 154 § 1 i 2 KP. Korzystniejsze regulacje w tym zakresie mogą co najwyżej wynikać z postanowień zakładowego prawa pracy (np. z układu zbiorowego pracy lub regulaminu pracy).

Na tle przedstawionego uregulowania w praktyce wątpliwości budzi kwestia ustalania wymiaru urlopu dla „niepełnoetatowców”, zwłaszcza tych, którzy są zatrudnieni na etacie niższym niż 1/2. W tym kontekście najciekawiej przedstawia się sprawa wymiaru urlopu pracownika zatrudnionego na 1/8 etatu.

W zależności od posiadanego stażu pracy, pracownik taki posiada odpowiednio:

a). przy stażu <10 lat: 3 dni urlopu, co wynika z równania:

20 dni x 1/8 etatu ≈ 3 dni

b). przy stażu >10 lat: 4 dni urlopu, co wynika z poniższego równania:

26 dni x 1/8 etatu ≈ 4 dni

Ustalony w powyższy sposób wymiar urlopu podany w dniach zamieniamy na wymiar godzinowy, co polega na przemnożeniu liczby dni przysługującego pracownikowi urlopu przez 8 godzin. W rezultacie otrzymujemy odpowiednio 24 godziny dla stażu <10 lat (3 dni x 8 godzin) i 32 godziny dla stażu >10 lat (4 dni x 8 godzin).  

W myśl art. 154² KP, urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.

Dla przykładu, jeżeli zatem „grafik” pracownika zatrudnionego na 1/8 etatu przewidywałby pracę od poniedziałku do piątku po 1 godzinie dziennie, to należny mu wymiar urlopu - w zależności od posiadanego stażu pracy - pozwoliłby mu skorzystać odpowiednio z 24 dni odpoczynku (przy stażu <10 lat) lub 32 dni odpoczynku (przy stażu >10 lat).

Wbrew pozorom w takim przypadku nie dochodzi do naruszenia art. 154 § 3 KP, zgodnie z którym wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może przekroczyć wymiaru ustalanego na zasadach określonych w art. 154 § 1 i 2 KP.

Przeliczanie urlopu na godziny i jego udzielanie w wymiarze odpowiadającym liczbie godzin przewidzianych w obowiązującym rozkładzie czasu pracy sprawia, że przy grafiku zaplanowanym tak jak w przytoczonym przykładzie wydłużeniu ulega jedynie „faktyczny okres odpoczynku” lecz nie wymiar urlopu. Tym samym pracownicy z naszego przykładu - w zależności od posiadanego stażu pracy - nadal posiadać będą odpowiednio „jedynie” 3 lub 4 dni urlopu. Natomiast, gdyby ich grafik przewidywał pracę raz w tygodniu w wymiarze 8-godzinnym, wówczas posiadany przez nich wymiar urlopu wystarczałby odpowiednio na 3 lub 4 dni odpoczynku.

Faktyczny okres odpoczynku zależy więc od obowiązującego rozkładu czasu pracy i przewidzianej w nim liczby godzin pracy przypadających w okresie wykorzystywanego urlopu.