Przesłanki rezygnacji

Przesłanki rezygnacji pracownicy z urlopu macierzyńskiego określa art. 180 § 4 k.p. Wynika z niego, iż pracownica może zrezygnować z korzystania z urlopu macierzyńskiego, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

• matka wykorzystała po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego; 
• z niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego skorzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko albo ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu osobistego sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Podobne uprawnienie zostało przyznane kobiecie, która nie jest pracownicą, ale jest ubezpieczoną. Może ona zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie. W takim przypadku pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego, która przypada po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną - matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego (art. 180 § 5 k.p.).

Należy zauważyć, iż w obu przypadkach prawo do rezygnacji uzależnione jest od wykorzystania przez matkę po porodzie 14 tygodni – odpowiednio - urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego. Okres ten nie obejmuje czasu przed porodem.

Rezygnacja przez matkę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji

W myśl art. 180 § 6 k.p. pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować
z pozostałej części tego urlopu, jeżeli:

1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko albo pracownik - inny członek najbliższej rodziny;
2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka albo ubezpieczony - inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Kobieta legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji niebędąca pracownicą, ale będącą ubezpieczoną, może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu tego zasiłku za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie. W takim przypadku pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi - innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną - matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego (art. 180 § 7 k.p.).

W stosunku do matek legitymujących się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji ustawodawca złagodził przesłanki rezygnacji z urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego. Kobieta musi bowiem wykorzystać po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego. Okres ten podyktowany jest względami medycznymi. Przyjmuje się bowiem, iż przez okres 8 tygodni po porodzie organizm kobiet regeneruje się po ciąży i połogu.

W razie rezygnacji z urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego przez kobietę, wobec której wydano orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, rozszerzeniu uległ katalog osób, które mogą przejąć uprawnienia do urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego. Uprawnienie do przejęcia urlopu macierzyńskiego przysługuje zarówno ojcu dziecka jak i innym członkom najbliższej rodziny. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „inny członek najbliższej rodziny”. W doktrynie przyjmuje się, iż o zaliczeniu do kręgu najbliższych członków rodziny decydować powinien faktyczny układ stosunków rodzinnych, a nie formalna kolejność pokrewieństwa.

Wnioski pracowników

Pracownica rezygnująca z urlopu macierzyńskiego obowiązana jest złożyć pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy.  Obowiązek ten dotyczy również pracownicy, wobec której wydano orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji (art. 180 § 8 k.p.).

Pracodawca udziela pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi - innemu członkowi najbliższej rodziny, na jego pisemny wniosek, części urlopu macierzyńskiego, z której zrezygnowała matka dziecka. Wniosek składany jest w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu (art. 180 § 8 k.p.).

Pracodawca obowiązany jest uwzględnić wniosek zarówno matki, jak i pracownika - ojca wychowującego dziecko albo pracownika - innego członka najbliższej rodziny (art. 180 § 8 in fine k.p. oraz art. 180 § 9 in fine k.p.).

Treść wniosków oraz załączniki określa rozporządzenie ministra pracy, rodziny i polityki społecznej z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 roku, poz. 2243).

Należy zauważyć, iż możliwość rezygnacji przez pracownicę z urlopu macierzyńskiego  uzależniona jest od działania osoby przejmującej urlop. Jeśli pracownik - ojciec wychowujący dziecko lub pracownik - inny członek najbliższej rodziny nie wystąpi do swojego pracodawcy z wnioskiem o udzielenie mu pozostałej części urlopu macierzyńskiego bądź ubezpieczony – ojciec dziecka lub ubezpieczony - członek najbliższej rodziny nie przerwie działalności zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, pracownica urlopu tego przerwać nie może.

Radca Prawny

Dominika Zarzycka-Dudek

dzarzycka.dudek@pckp.pl

 

Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta

ekspert@pckp.pl