Obowiązek wydania świadectwa pracy

Z art. 97 kodeksu pracy wyraźnie wynika, iż pracodawca ma obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy. W związku z nowelizacją kodeksu pracy obowiązującą od 21 marca 2011r. należy rozróżnić dwie sytuacje:

- wydanie świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony,
- wydanie świadectwa pracy w związku z upływem zakończonych okresów zatrudnienia na podstawie takich umów, zawartych w okresie 24 miesięcy, poczynając od zawarcia pierwszej z tych umów.
W przypadku ustania zatrudnienia, wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.
Trzeba pamiętać, iż ma to być aktywne zachowanie pracodawcy w tym zakresie, nie wystarczy więc samo umożliwienie pracownikowi odbioru świadectwa. Pracodawca nie powinien też oczekiwać na odbiór dokumentu przez pracownika, nawet jeśli pierwotnie zostało to uzgodnione.

Tryb i termin wydania świadectwa pracy

Zgodnie z kodeksową zasadą, świadectwa pracy powinny być wydawane:

- w przypadku ustania zatrudnienia: niezwłocznie
- w przypadku potwierdzania zatrudnienia na podstawie umów terminowych zgodnie z art. 97 § 11 - § 13 kodeksu pracy: z upływem terminu wskazanego w § 11 kodeksu pracy, z dniem zakończenia umowy terminowej trwającej w dniu upływu terminu wskazanego w § 11 kodeksu pracy lub też w ciągu 7 dni od dnia złożenia pisemnego wniosku pracownika.
Szczegóły „techniczne” dotyczące świadectw pracy zostały uregulowane w rozporządzeniu MPiPS z dnia 15.05.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania. W nim też odnajdziemy wyjątki dotyczące terminu i trybu wydania świadectwa pracy.

Co do zasady pracodawca wydaje świadectwo pracy bezpośrednio pracownikowi albo osobie upoważnionej przez pracownika na piśmie. Jeżeli jednak powyższy sposób ani termin nie są możliwe, pracodawca, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu, przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem poczty albo doręcza je w inny sposób.

Odpowiedzialność wykroczeniowa

Konsekwencje wykroczeniowe związane z niewydaniem świadectwa pracy zostały uregulowane w art. 282 kodeksu pracy. Z treści tego przepisu wynika, iż kto, wbrew obowiązkowi nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy, podlega karze grzywny od 1.000zł do 30.000zł.
Kara grzywny może zostać nałożona: w drodze postępowania mandatowego (przez inspektora pracy, zgodnie z art. 95 § 3 kodeksu w sprawach o wykroczenia) lub też w drodze postępowania wykroczeniowego przed właściwym miejscowo sądem rejonowym (wydział karny). W pierwszym przypadku kwota grzywny wynosi: 1.000zł – 2.000zł, w przypadku recydywy – inspektor pracy może nałożyć karę grzywny do 5.000zł. Sąd natomiast może podjąć następujące rozstrzygnięcia:

- orzec karę grzywny w wysokości do 30.000zł,
- uniewinnić pracodawcę,
- zastosować w określonych przypadkach nadzwyczajne złagodzenie kary lub też
- uznać pracodawcę winnym popełnionego wykroczenia z jednoczesnym odstąpieniem od ukarania.
- Inne konsekwencje dla pracodawcy

Warto wspomnieć także o art. 99 kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią, pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Wysokość odszkodowania jest uzależniona od okresu pozostawania bez pracy z powodu niewydania świadectwa pracy. Legislator jednak limituje je do wysokości wynagrodzenia za okres nie dłuższy niż 6 tygodni. Orzeczenie o odszkodowaniu w związku z wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy stanowi podstawę do zmiany tego świadectwa.