Zatrudniający nie może dopuścić pracownika do wykonywania pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Ponosi także odpowiedzialność za naruszenie powyższego zakazu. Jak postępować z pracownikiem, który narusza obowiązek poddania się badaniom profilaktycznym?

Terminy badań lekarskich czyli kiedy najlepiej kierować pracownika?

Jest to uzależnione od rodzaju badania lekarskiego. Ustawodawca w art. 229 kodeksu pracy przewiduje trzy podstawowe badania: wstępne, okresowe i kontrolne. W pierwszym przypadku – w świetle powołanego powyżej przepisu – są one wykonywane przed dopuszczeniem do pracy. Okresowe badania profilaktyczne natomiast powinny być przeprowadzone przed upływem terminu wskazanego przez uprawnionego lekarza. Kontrolne badania lekarskie – przed dopuszczeniem pracownika do pracy po powrocie z nieobecności spowodowanej chorobą trwającej dłużej niż 30 dni w roku kalendarzowym. Pracodawca nie może bowiem dopuścić zatrudnionego do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy. Warto kierować pracowników na badania lekarskie (zwłaszcza okresowe i kontrolne) z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zachowana była ciągłość ważności tych badań.

Nadzór czyli kto powinien dyscyplinować?

Jest to uzależnione od wielkości zakładu pracy, struktury organizacyjnej oraz upoważnień wydanych przez pracodawcę lub osobę reprezentującą pracodawcę. Praktycznym i stosowanym rozwiązaniem jest upoważnienie służb kadrowych lub służby bhp do wydawania skierowań na pracownicze badania lekarskie.

Zgodnie jednak z art. 212 kodeksu pracy osoba kierująca pracownikami jest obowiązana m.in. egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami. To kierownik więc bezpośrednio powinien dyscyplinować podległego pracownika.

Odpowiedzialność porządkowa czyli jak dyscyplinować?

W świetle art. 100 § 1 i § 2 kodeksu pracy pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Pracownik jest obowiązany w szczególności przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie natomiast z art. 211 kodeksu pracy jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosowanie się do wskazań lekarskich.

Naruszenie obowiązków pracowniczych może skutkować wdrożeniem odpowiedzialności porządkowej (art. 108 i n. kodeksu pracy). Może być więc zastosowana kara upomnienia, nagany lub kara pieniężna.

Konsekwencje finansowe

Jak wynika z art. 80 kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.

W związku z zakazem dopuszczania pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, nie może on wykonywać swoich zadań. Żaden jednak z przepisów nie przewiduje obowiązku zapłaty wynagrodzenia za okres nieświadczenia pracy w związku z niepoddaniem się badaniom lekarskim. Oczywiście sam czas poddawania się badaniom lekarskim jest zaliczany do czasu pracy i w związku z tym – jest płatny.

Podsumowując…

Aby uniknąć odpowiedzialności podejmij następujące działania: skieruj pracownika na badanie lekarskie z odpowiednim wyprzedzeniem, podkreśl bezpośredniemu przełożonemu rangę ważności i aktualności badań lekarskich oraz poucz pracownika o jego obowiązkach.