Ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych stanowi potwierdzenie wyrażonej w art. 16 Kodeksu pracy zasady prawa pracy. Dość powszechnie akceptowany jest pogląd, iż obowiązek ten ma charakter nieroszczeniowy tj. do momentu przyznania pracownikowi konkretnego uprawnienia pomocowego, pracownik nie może on domagać się udzielenia mu dofinansowania, urlopu szkoleniowego albo innego świadczenia w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.

Zmiana Kodeksu pracy, która weszła w życie 16 lipca br., uregulowała dość szczegółowo prawa i obowiązki pracodawcy związane z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych. Nowe rozwiązania uzależniają zakres uprawnień przysługujących pracownikowi od tego czy podnoszenie kwalifikacji odbywa się za zgodą pracodawcy lub z jego inicjatywy, czy też dokształcanie pracownik realizuje bez jego zgody, przy czym pełen zakres uprawnień przysługuje pracownikowi tylko w przypadku dokształcania zaakceptowanego przez pracodawcę.

Podnoszenie kwalifikacji bez zgody pracodawcy teoretycznie jest obojętne z punktu widzenia obowiązków pracodawcy, gdyż w tym zakresie pracownikowi może być przyznane wyłącznie zwolnienie z części bądź całości dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia lub urlop bezpłatny, przy czym przyznanie któregokolwiek z wymienionych uprawnień uwarunkowane jest porozumieniem pracodawcy i pracownika. W praktyce mogą jednak wystąpić sytuacje sporne, które dotyczyć będą tego, czy doszło do wyrażenia przez pracodawcę zgody na podnoszenie kwalifikacji przez pracownika. Otóż nowe przepisy nie wspominają o wymogu pisemnej i wyraźnej zgody pracodawcy na dokształcanie się pracownika. Zgoda może zostać wyrażona w każdej formie, byleby była zrozumiała dla stron. Zatem oprócz zgody wyrażonej w formie pisemnej pojawia się obszar dla zgody wyrażonej w formie ustnej lub nawet dorozumianej.

W praktyce możliwe jest wystąpienie sytuacji spornych, gdzie na przykład pracownik uczestniczący w zajęciach na studiach licencjackich, jednocześnie sporadycznie prosi pracodawcę o drobne zwolnienia związane z podnoszeniem kwalifikacji, które pracodawca akceptuje nie pomniejszając wynagrodzenia pracownika. Problem pojawi się w sytuacji, gdy pracownik wystąpi z roszczeniem o udzielenie poważniejszego zwolnienia od pracy lub wręcz urlopu szkoleniowego. Ciężar dowodu zgody pracodawcy w razie sporu (przy braku formy pisemnej) spoczywa na pracowniku, ale pracownik może przecież wywodzić również zgodę dorozumianą. Stąd zrozumiała jest zapobiegliwość niektórych pracodawców, którzy powziąwszy wiedzę o podnoszeniu przez pracowników kwalifikacji zawodowych oczekują wręcz od pracownika pisemnego oświadczenia, w którym pracownik pisemnie zadeklaruje, że podnosi wiedzę bez zgody pracodawcy, bądź informują takiego pracownika o braku zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych.