Okoliczności umożliwiające przerwanie dobowego odpoczynku od pracy, „rekompensata” czasowa

Dopuszczalność przerwania dobowego odpoczynku od pracy zdecydowanie jest wyjątkiem od reguły 11-godzinnego „wolnego”. Dotyczy tylko i wyłącznie dwóch rodzajowo okoliczności: pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy lub przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

W świetle art. 132 § 3 kodeksu pracy w sytuacji przerwania odpoczynku pracownikowi przysługuje równoważny okres odpoczynku. Przedział czasowy, w jakim powinna nastąpić rekompensata, to okres rozliczeniowy.

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy…

W sprawie równoważenia odpoczynku wypowiedział się Główny Inspektorat Pracy w swoim stanowisku z 10 października 2007 r. (GNP/401/4560-461/07/PE). Czytamy w nim m.in., iż jeśli pracownik w danej dobie skorzystał jedynie z 9-godzinnego odpoczynku dobowego, powinien mieć zapewniony co najmniej 14-godzinny odpoczynek dobowy (11h + 3h). Zrównoważenie skróconego odpoczynku dobowego powinno nastąpić nie później niż do końca okresu rozliczeniowego, w którym skrócenie odpoczynku miało miejsce.

Według MPiPS…

Także i Ministerstwo zajęło się omawianą kwestią. Należy wspomnieć o piśmie Departamentu Prawa Pracy MPiPS w sprawie równoważenia odpoczynku (sygn. DPR-III-079-575/TW/07), w którym MPiPS uznało, iż „oddanie wolnego”
za przerwany odpoczynek co do zasady powinno nastąpić bezpośrednio po ostatnim okresie wykonywania pracy w dobie naruszającej ten odpoczynek, w wymiarze dopełniającym okres odpoczynku po zakończeniu pracy do 11 godzin. Za taką interpretacją przemawia bowiem wykładnia Dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w zakresie odpoczynku. Jeżeli jednak zrównoważenie odpoczynku nie będzie możliwe w tym czasie, można uczynić to w innej dobie jako dodatkowy okres niezależny od okresu odpoczynku w danej dobie. „Oddanie” może polegać wyłącznie na obniżeniu czasu pracy w takiej dobie.

Sąd Najwyższy o przerwanych odpoczynkach…

W jednym ze swoich orzeczeń (z 8.10.2009 r., II PK 110/09) SN uznał, iż obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi czasu wolnego na dobowy i tygodniowy odpoczynek to szczególne, niepieniężne świadczenie pracodawcy wynikające z treści stosunku pracy. Jego niedopełnienie stanowi naruszenie obowiązków ze stosunku pracy. W przypadku braku szczególnych przepisów regulujących uprawnienia pracownika w razie naruszenia przez pracodawcę norm dotyczących okresów odpoczynku pracownika znajdują zastosowanie ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej prawa cywilnego.

Podsumowując…

W związku z przerwaniem dobowego odpoczynku od pracy, pracodawca ma obowiązek go zrównoważyć poprzez udzielenie pozostałej „części” odpoczynku. Ustawodawca stanowi, iż zrównoważenie odpoczynku ma nastąpić w okresie rozliczeniowym. Stanowiska urzędów w tym zakresie są jednak podzielone. Zdaniem MPiPS rekompensata powinna nastąpić bezpośrednio po pracy przerywającej odpoczynek, PIP literalnie interpretuje zapis art. 132 § 3 kodeksu pracy. Niewątpliwie równoważenie odpoczynku nie może obniżyć wynagrodzenia pracownika.