Przyjęta w Kodeksie pracy konstrukcja doby pracowniczej jest zdaniem wielu instytucją zbędną, która niepotrzebnie komplikuje rozliczenie czasu pracy. Nie powinno więc stanowić zaskoczenia to, że najnowsze projekty zmian w przepisach prawa pracy ograniczają znaczenie praktyczne tej konstrukcji.

Do sejmu niedawno wpłynął projekt zmian w Kodeksie pracy, który ma na celu uelastycznienie przepisów traktujących o rozliczeniu czasu pracy (projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy z dnia 14.12.2012 r.), przy jednoczesnym zachowaniu gwarancyjnej roli przywołanych przepisów. Oprócz zmiany przepisów traktujących o dobie pracowniczej, projekt zakłada wydłużenie okresów rozliczeniowych, obniżenia stawek za pracę w godzinach nadliczbowych, zmianę zasad rekompensowania pracy wykonywanej w dniu wolnym od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy oraz rozszerzenie zakresu zastosowania przerywanego systemu czasu pracy.

Zmiana, którą projekt zakłada w zakresie wprowadzenia nowej definicji doby pracowniczej, ma znaczenie zasadnicze dla naszego porządku prawnego. Ma bowiem polegać na wykreśleniu definicji doby pracowniczej z Rozdziału I Działu Szóstego Kodeksu pracy, który określa przepisy ogólne traktujące o czasie pracy. W obecnym stanie prawnym art. 128 § 3 pkt 1 Kodeksu pracy stanowi bowiem, iż do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. W takim ujęciu doba pracownicza ma zasadnicze znaczenie zarówno dla planowania czasu pracy, jak również jego rozliczenia.

Zgodnie z projektem definicja doby pracowniczej ma zostać przeniesiona do art. 1311 Kodeksu pracy, który zostanie dodany do Rozdziału III Działu Szóstego, określającego okresy odpoczynku. W świetle proponowanych zmian poprzez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Takie postrzeganie konstrukcji doby pracowniczej będzie jednak ograniczone wyłącznie do celów rozliczania okresów odpoczynku pracownika, w szczególności odpoczynku dobowego.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu „przeniesienie przepisów dotyczących doby pracowniczej z art. 128 do projektowanego art. 1311 spowoduje zwiększenie efektywności organizacji czasu pracy poprzez wprowadzenie możliwości niekiedy dwukrotnego rozpoczynania pracy w ramach indywidualnego rozkładu czasu pracy w ramach jednej doby pracowniczej, bez skutku w postaci pracy w godzinach nadliczbowych”. Oprócz względów ekonomicznych postulat zmiany znaczenia pojęcia doby pracowniczej uzasadniono również potrzebami zgłaszanymi przez jednostki samorządu terytorialnego oraz urzędy państwowe, które dzięki nowej regulacji mogłyby stosować rozkłady czasu pracy zgodne z potrzebami obywateli.

W świetlej nowej regulacji możliwe byłoby zatem ponowne planowanie przez pracodawcę rozpoczęcia przez pracownika pracy zgodnie rozkładem czasu pracy w dobie pracowniczej (w jej dotychczasowym ujęciu), zaś utrzymaną w dalszym ciągu gwarancją dla pracownika byłaby konieczność zapewnienia pracownikowi 11-godzinnego odpoczynku w dobie pracowniczej (w nowym ujęciu).

Zobacz szkolenia:

• Obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych związane z zakończeniem roku podatkowego