Nieodpłatne świadczenie nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). W doktrynie przyjmuje się, iż takim świadczeniem jest każde zdarzenie prawne i gospodarcze, którego skutkiem jest nieodpłatne, a więc niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku pracownika, które ma konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychód ze stosunku pracy (stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy) uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności są to wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, dodatki różnego rodzaju, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, a także wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona oraz świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W uproszczeniu można przyjąć, że wszystko to, co pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy, co nie stanowi świadczenia wolnego od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o PIT, jest przychodem ze stosunku pracy. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, czy świadczenie ma charakter pieniężny, czy niepieniężny. Przychód ze stosunku pracy co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, a ponadto należy od niego odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne.

Decydujące znaczenie dla powstania u pracownika przychodu mają okoliczności przyznania świadczenia przez pracodawcę. Jeżeli jest możliwe określenie wartości świadczenia przypadającego na konkretnego pracownika, to wtedy powstanie u takiego pracownika przychód. Jeśli zaś pracodawca decyduje się na przyznanie wszystkim pracownikom łącznie lub grupie pracowników jakiegoś świadczenia, które nie sposób podzielić i określić jego wartość przypadającą na jednego pracownika, to u tych pracowników przychód nie powstaje. Tym samym, jeżeli świadczenie będzie zindywidualizowane (adresowane imiennie), to zrodzi się konieczność opodatkowania takiego przychodu.

Jak zatem określić podstawę opodatkowania w przypadku świadczeń nieodpłatnych lub odpłatnych jedynie częściowo?

Zgodnie z obowiązującą regulacją wartość pieniężną świadczeń otrzymywanych w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych wobec innych odbiorców, jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności pracodawcy.

Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się natomiast
w następujący sposób:

• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
• w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

W przypadku gdy świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem pracownika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń ustaloną według powyższych zasad, a odpłatnością, którą ten pracownik poniósł.

Prawidłowo określoną wartość należy doliczyć do wynagrodzenia ze stosunku pracy i opodatkować.