Odpowiedź na postawione powyżej pytanie uzależniona jest przede wszystkim od brzmienia obowiązującego w zakładzie regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Co do zasady, świadczenia przysługujące osobie uprawnionej (w tym pracownikowi), a finansowane ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, nie mają postaci roszczenia, a więc pracownik nie może dochodzić ich zapłaty bądź wydania na drodze sądowej. Należy podkreślić, że obowiązki socjalne pracodawcy mają szczególny charakter – nie są bowiem związane z poszczególnymi pracownikami, lecz są obowiązkami pracodawcy wobec całej załogi. Z tego wynika również to, że uprawnienia socjalne nie stanowią elementu indywidualnych warunków zatrudnienia.

Czasem jednak brzmienie regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych powoduje, że konkretne świadczenie socjalne przybiera odmienną postać. Najpowszechniejszym przykładem takiej sytuacji są właśnie dopłaty do wypoczynku niezorganizowanego (nazywane powszechnie „wczasami pod gruszą”), których jedynym formalnym kryterium przyznania jest wykorzystanie przez pracownika urlopu wypoczynkowego w określonym przepisami wewnątrzzakładowymi wymiarze.

Wysokość świadczenia przysługującego osobie uprawnionej jest w takiej sytuacji z góry wiadoma, a ustalana w oparciu o badanie sytuacji socjalnej osoby uprawnionej (najczęściej jest dochód przypadający na członka rodziny pracownika, z którym prowadzi on wspólnie gospodarstwo domowe).

Tego rodzaju świadczenia socjalne w praktyce przybierają postać świadczeń powszechnych, do których uprawnieni są wszyscy pracownicy spełniający warunki formalne, tj. wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w określonym wymiarze oraz zwrócenie się z wnioskiem o wypłatę świadczenia. Przy tak określonym świadczeniu, którego kryteria przyznania i wysokość jest sprecyzowana w konkretnym regulaminie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, teza o uznaniowości świadczeń socjalnych jest raczej trudna do obrony. W takim świadczeniu brak bowiem jakichkolwiek elementów uznaniowych, które mogłyby wpływać na ocenę indywidualnej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do ubiegania się o przyznanie świadczenia socjalnego.

W kontekście stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu warto jeszcze zwrócić uwagę, że rzeczywistym powodem odmowy przyznania pracownikowi świadczenia socjalnego jest pozostawanie w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. To kryterium nie stanowi w żadnej mierze okoliczności wpływającej na przyznanie lub wysokość świadczenia socjalnego, ponieważ w żaden sposób nie wiąże się z sytuacją życiową, rodzinną bądź materialną uprawnionego do wnioskowania o przyznanie świadczenia finansowanego ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.