W myśl art. 93 § 1 kodeksu pracy (dalej: KP), w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.

Wysokość odprawy jest uzależniona od stażu zakładowego i wynosi odpowiednio:

1. 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
2. 3-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
3. 6-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Zakres podmiotowy osób uprawnionych do uzyskania omawianej odprawy określa art. 93 § 4 KP. Do grona tego zalicza się małżonka zmarłego pracownika oraz innych członków jego najbliższej rodziny, do których utrzymania przyczyniał się on za swego życia.

Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty wskazanej powyżej.

Prawo małżonka zmarłego pracownika do odprawy pośmiertnej nie jest obostrzone żadnym warunkiem. Wystarczy, że w dniu śmierci pozostawał on z pracownikiem w związku małżeńskim. Natomiast prawo do odprawy innych członków rodziny uzależnione jest od spełnienia warunków wymaganych do uzyskania renty rodzinnej po zmarłym pracowniku, na zasadach przewidzianych w art. 67-71 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) – dalej: „ustawa”.

Pierwszy z przywołanych przepisów, tj. art. 67 ustawy wylicza następujące osoby uprawnione do renty rodzinnej:

1. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
2. przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
3. małżonek (wdowa i wdowiec);
4. rodzice, a na równi z nimi również ojczym/macocha oraz osoby przysposabiające pracownika. Za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Natomiast kolejne przepisy ustawy (art. 68-71) określają szczegółowo przesłanki warunkujące prawo do renty rodzinnej, a tym samym i prawo do odprawy pośmiertnej po zmarłym pracowniku, dla poszczególnych powyżej wymienionych członków jego rodziny, tj.:

• dzieci: art. 68 ustawy,
• wnuki i rodzeństwo przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności: art. 69 ustawy,
• rodzice: art. 71 ustawy.

Jak wynika z zapytania, zmarły pracownik był wdowcem i osierocił dwie dorosłe córki. Brak jest informacji o tym, czy w chwili śmierci żyli jeszcze jego rodzice. Jeżeli nie, to osobami uprawnionymi do odprawy pośmiertnej byłyby jedynie obie jego córki, gdyby spełniały przesłanki warunkujące uzyskanie prawa do renty rodzinnej w myśl art. 68 ustawy.

Zgodnie z tym przepisem:

1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1. do ukończenia 16 lat;
2. do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
3. bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Konkludując, dorosłe córki zmarłego pracownika, o których mowa w zapytaniu miałyby prawo do odprawy pośmiertnej, jeżeli spełniają jedną z przesłanek wymienionych powyżej w art. 68 ust. 1 pkt 2 lub 3 ustawy albo w art. 68 ust. 2 ustawy, czyli jeżeli:

• pobierają naukę w szkole (dotyczy również uczelni) i nie ukończyły 25 lat,
• co prawda ukończyły 25 lat, lecz są na ostatnim roku studiów,
• niezależnie od wieku, jeżeli przed ukończeniem 16-go roku życia lub w czasie nauki w szkole (na uczelni) przed ukończeniem 25 roku życia stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy.