Osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracuje, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, zobowiązane są do opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne.

W przypadku emerytów i rencistów ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przewiduje pewne zwolnienia od opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 82 ust. 8 ustawy składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osoby, których emerytura bądź renta nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, w przypadku gdy osoby te:

• uzyskują dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub
• opłacają podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
• Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana także przez osoby zaliczone do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wynikającego z działalności gospodarczej, w przypadku gdy osoby takie:
• uzyskują przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub
• opłacają podatek dochodowy w formie karty podatkowej.