Zatem od 11 kwietnia br. zaistniał stan prawny, w którym brak w naszym porządku prawnym regulacji szczegółowych, do których byliśmy dotychczas przyzwyczajeni. Praktycznie całość regulacji prawnej dotyczącej kwestii dokształcania, to szczątkowa regulacja zawarta w art. 17 i art. 94 pkt 6 Kodeksu pracy. Komentując aktualny stan prawny należy więc uznać, że stosowanie dotychczasowych przepisów w odniesieniu do umów „szkoleniowych” zawieranych po 10 kwietnia 2010r. nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia. Nie oznacza to jednak, że strony zawierając umowę szkoleniową nie mogą odwołać się do wzorców, które znają z dotychczasowej praktyki. W takim jednak stanie rzeczy podstawą wzajemnych zobowiązań stron (np. przyznania pracownikowi urlopu szkoleniowego w określonym wymiarze) będą postanowienia zawartej przez nich umowy, a nie przepisy powszechnie obowiązujące.

Po utracie mocy obowiązującej przez dotychczasowe przepisy i wobec braku wyczerpującej regulacji w przepisach Kodeksu pracy należy odwołać się do regulacji, która prawie zawsze przychodzi nam z pomocą, gdy nie znajdujemy satysfakcjonującej regulacji w przepisach prawa pracy. Mowa tutaj o art. 300 Kodeksu pracy, który nakazuje w sprawach nie uregulowanych przepisami prawa pracy stosować odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Zatem zawierając po 10 kwietnia 2010 r. umowę szkoleniową strony opierają się na przepisach Kodeksu cywilnego, a ich swoboda jest w istocie ograniczona wyłącznie zasadami prawa pracy. Ważne jest jednak również zaakcentowanie konieczności respektowania pewnych ograniczeń w posługiwaniu się przez strony zasadą swobody umów. Otóż zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego nieważna będzie czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zatem na przykład umowne wydłużenie ponad miarę długości okresu pozostawania przez pracownika w stosunku pracy na rzecz konkretnego pracodawcy po podniesieniu kwalifikacji zawodowych może zostać zakwalifikowana w konkretnych okolicznościach jako naruszająca zasady współżycia społecznego.

Warto w tym kontekście pamiętać, że co do zasady zgodnie z art. 58 § 3 Kodeksu cywilnego w przypadku stwierdzenia nieważności części czynności prawnej, sama czynność pozostaje w mocy, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W praktyce możliwe jest ustalenie nieważności zobowiązania pracownika do przepracowania określonego okresu na rzecz konkretnego pracodawcy po podniesieniu kwalifikacji zawodowych przy jednym utrzymaniu w mocy zobowiązań pracodawcy względem pracownika np. obowiązku udzielenia urlopu szkoleniowego, o ile oczywiście wynikało to z zawartej przez strony umowy szkoleniowej.