Organizacja związkowa ma obowiązek zawiadamiania pracodawcy o łącznej liczbie członków swojej organizacji. Jest to warunek niezbędny do korzystania z uprawnień zakładowej organizacji związkowej. Jakie są skutki nieprzedstawienia pracodawcy takiej informacji?
Zakładowa organizacja związkowa
Zgodnie z art. 251 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:
- pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo,
- funkcjonariuszami Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej, a także pracownikami Najwyższej Izby Kontroli pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji. Zakładowa organizacja związkowa przedstawia pracodawcy informację o łącznej liczbie członków tej organizacji, nie czekając na wniosek pracodawcy. Dane mają być przekazywane co kwartał (według stanu na ostatni dzień kwartału) w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym kwartale. Pracodawca jest związany przedłożoną informacją co z kolei skutkuje obowiązkiem traktowania tej organizacji związkowej jako posiadającej uprawnienia zakładowej organizacji związkowej.
Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich
Na podstawie art. 60 § 2 ustawy z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym oraz art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z 15.07.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich w dniu 24.10.2012 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego: „Jaki skutek wywołuje nieprzekazanie przez organizację związkową w terminie określonym art. 251 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) pracodawcy informacji o łącznej liczbie członków tej organizacji?".
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r.
W odpowiedzi na wniosek o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął uchwałę (III PZP 7/12). W tezie stwierdził, iż „nieprzedstawienie przez zakładową organizację związkową informacji, o której mowa w art. 251 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych powoduje, że nie są wadliwe czynności podjęte przez pracodawcę bez wymaganego współdziałania z tą organizacją, aż do dnia przedstawienia tej informacji.”.
W uzasadnieniu czytamy między innymi, iż działania pracodawcy, które zostały podjęte bez współdziałania z zakładową organizacją związkową, przed przedstawieniem przez nią informacji o posiadaniu wymaganej liczby członków, aby korzystać z uprawnień przysługujących takiej organizacji, są niewadliwe. Sąd Najwyższy wskazał trzy powody, dla których powyższa interpretacja jest zasadna oraz nie narusza wolności związkowej:
- interpretacja jest nie tyle restrykcyjna, co zgodna z systemem prawa i filozofią dokonanych zmian w ustawodawstwie związkowym w 2003 r. Jest to także interpretacja prawie powszechnie przyjęta w literaturze przedmiotu.
- wykładnia zasadza się na twierdzeniu, iż przepis art. 251 ustawy o związkach zawodowych należy odczytywać w całości. Norma zakodowana w jego jednostkach redakcyjnych jest jedna. Taka interpretacja uwzględnia interes obu partnerów społecznych.
- nie można też przyjmować, że obowiązek informacji jest bezsankcyjny. Przeczyłoby to racjonalności ustawodawcy.
…praktycznie
Uchwała przypomina oraz podkreśla potrzebę aktywności związkowej w zakładzie. Brak wymaganych prawem kwartalnych informacji w skutkach obciąży właśnie tę organizację. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy, obowiązek informacyjny nie jest działaniem uciążliwym lub trudnym do spełnienia, wymaga dołożenia choćby minimalnej staranności ze strony organizacji związkowej w dbałości o własne interesy i interes osób objętych ochroną z art. 32 ustawy o związkach zawodowych.
W sytuacji, w której pracodawca nie otrzyma stosownego zawiadomienia, do momentu uzyskania informacji może podejmować decyzje bez współdziałania z organizacją związkową. Takie działania nie będą prawnie wadliwe.
