I tak, i nie. Na wstępie trzeba jednak scharakteryzować samą konstrukcję zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Swoje normatywne umocowanie ta instytucja znajduje w art. 79 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z przywołanym przepisem organy kontroli zawiadamiają przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli. Przepis ten jest przedmiotem szczególnego niepokoju organów kontroli, ponieważ w wielu przypadkach może powodować unikanie poddania się kontroli przez przedsiębiorcę, którego wcześniej powiadomiono o planowanej kontroli. Zaznaczyć więc należy, że obowiązek zawiadomienia o kontroli spoczywa na organie kontroli tylko wtedy, jeśli kontrolowany podmiot posiada status przedsiębiorcy tj. jest osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Mówiąc o zawiadomieniu należy rozumieć nie telefoniczne uprzedzenie przedsiębiorcy o kontroli, lecz pisemny dokument, z którego wynikać będzie oznaczenie organu, który będzie przeprowadzał kontrolę, datę i miejsce wystawienia dokumentu, oznaczenie przedsiębiorcy, który będzie kontrolowany, oznaczenie zakresu przedmiotowego kontroli oraz podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia. Doręczenie zawiadomienia może być dokonane w dowolny sposób, nie ma w tym zakresie wymogu korzystania przez organ kontroli wyłącznie z doręczenia za pośrednictwem poczty. Możliwe jest więc również doręczenie zawiadomienia bezpośrednio przez pracownika organu zamierzającego wszcząć kontrolę do siedziby przedsiębiorcy.

Kontrola co do zasady może być wszczęta tylko po uprzednim doręczeniu takiego zawiadomienia, przy czym przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej określają również dość precyzyjnie moment przeprowadzenia samej kontroli w stosunku do dnia doręczenia zawiadomienia. Zgodnie bowiem z art. 79 ust. 4 przywołanej ustawy kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeśli natomiast kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, to wtedy wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej zawiera jednak szereg wyjątków, z których wynika dopuszczalność odstąpienia przez organ kontroli od obowiązku zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszycia kontroli. Zgodnie bowiem z art. 79 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku gdy:

1) kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej;

2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;

3) kontrola jakości paliw jest przeprowadzana na postawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200 oraz z 2008 r. Nr 157, poz. 976);

4) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.);

5) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;

6) przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

W praktyce kontroli PIP z zasady więc inspektor pracy powinien zawiadomić przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli. Możliwe jest jednak wystąpienie jednego z wskazanych powyżej wyjątków. Mowa tutaj o możliwym zaistnieniu sytuacji, o której mowa w pkcie 1, 2, 5 6.

Zdecydowanie najszerszy zakres zastosowania będzie miał wyjątek, o którym mowa w pkcie 1. Trzeba bowiem pamiętać, że w zakresie spraw należących do właściwości organów PIP, Polska ratyfikowała Konwencję Nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy z dnia 11 lipca 1947 r. dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu (Dz. U. z 1997 r. Nr 72, poz. 450), która nie wprowadza wymogu zawiadomienia podmiotu kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli. Trzeba jednak podkreślić, że konwencja w żaden sposób nie będzie zwalniała inspektora pracy z obowiązku uprzedzenia przedsiębiorcy o kontroli, w przypadku prowadzenia przez podmiot kontrolowany działalności usługowej. Jej zakres przedmiotowy dotyczy bowiem wyłącznie podmiotów prowadzących działalność w zakresie przemysłu lub handlu. Zatem zawiadomienie będzie wymagane w przypadku kontroli banku, zakładu fryzjerskiego bądź firmy świadczącej usługi doradcze, ale już nie przy kontroli pracodawcy produkującego odzież bądź sklep odzieżowy.

W każdym natomiast przypadku uzasadnienie odstąpienia od wymogu zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli musi zostać umieszczone zarówno w książce kontroli przedsiębiorcy, jak i protokole kontroli. W ten sposób więc przedsiębiorca poweźmie wiedzę o przyczynach przeprowadzenie kontroli bez uprzedzenia, którą ewentualnie może wykorzystać kwestionując prawidłowość działania organy kontroli. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z art. 77 ust. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy (a więc również przy nieuzasadnionym odstąpieniu przez organ kontroli od obowiązku zawiadomienia o kontroli), jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy. Zatem naruszenie przez organ PIP reguły wyrażonej w art. 79 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mogą zniweczyć – o ile miały istotny wpływ na wyniki kontroli – możliwość użycia ich w prowadzonym wobec kontrolowanego podmiotu postępowaniu.