Zakaz

Treść art. 5 ustawy pozwala na wyróżnienie dwóch elementów zakazu. Pierwszy obejmuje zakazanie w niedzielę i święta handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem, czyli wykonywania w placówce handlowej czynności bezpośrednio związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego, a także wykonywanie w takiej placówce przez pracownika lub zatrudnionego czynności związanych z magazynowaniem towarów lub ich inwentaryzacją (art. 3 pkt 3 ustawy).

Drugim elementem zakazu jest zakaz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem. W celu ustalenia jego zakresu podmiotowego odwołać się należy do treści art. 3 pkt 3 i 4 ustawy, zawierających definicje legalne pojęć: pracownik i zatrudniony. Ustawodawca definiuje pracownika jako osobę zatrudnioną w placówce handlowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Natomiast pod pojęciem zatrudnionego rozumieć należy osobę fizyczną, wykonującą w placówce handlowej pracę na podstawie umów prawa cywilnego, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Powyższe prowadzi do wniosku, iż drugi element omawianego zakazu sprowadza się do zakazu powierzania osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę lub umowy prawa cywilnego, w tym również na podstawie przepisów o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, handlu, a także czynności związanych z handlem.

Zakaz, ale nie bezwzględny

Statuowany przez art. 5 ustawy zakaz nie będzie miał charakteru bezwzględnego. Ustawodawca dopuścił bowiem handel w niedzielę i święta w określonych podmiotach, a także w niektóre niedziele.

Podmiotu, w których nie będzie zakazana praca w niedziele i święta, zostały wymienione w art. 6 ust. 1 ustawy. Należą do nich:

1. stacje paliw płynnych;
2. kwiaciarnie;
3. apteki i punkty apteczne;
4. zakłady lecznicze dla zwierząt;
5. placówki handlowe, których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami;
6. placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych;
7. placówki pocztowe w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1481);
8. placówki handlowe w obiektach infrastruktury krytycznej, o której mowa w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 209 i 1566);
9. placówki handlowe w zakładach hotelarskich;
10. placówki handlowe w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku;
11. placówki handlowe organizowane wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych;
12. placówki handlowe w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych;
13. placówki handlowe na dworcach w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2136), w portach i przystaniach morskich w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2017 r. poz. 1933) oraz w portach i przystaniach
    w rozumieniu ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2128) – w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych;
14. placówki handlowe w portach lotniczych w rozumieniu ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 959 i 1089);
15. strefy wolnocłowe;
16. środki komunikacji miejskiej, autobusowej, kolejowej, rzecznej, morskiej i lotniczej, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych;
17. tereny jednostek penitencjarnych;
18. tereny garnizonów;
19. sklepy internetowe i platformy internetowe;
20. przypadki handlu towarami z automatów;
21. przypadki rolniczego handlu detalicznego w rozumieniu ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149 i poz. 60);
22. hurtownie farmaceutyczne;
23. w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 30 września każdego roku kalendarzowego – placówki handlowe prowadzące handel wyłącznie maszynami rolniczymi i częściami zamiennymi do tych maszyn;
24. handel kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach;
25. zakłady pogrzebowe;
26. placówki handlowe, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście;
27. piekarnie, cukiernie i lodziarnie;
28. tereny rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi;
29. placówki handlowe prowadzone przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych, o których mowa w pkt 28, w zakresie czynności związanych ze skupem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania tych czynności;
30. placówki handlowe, w których jest prowadzony wyłącznie skup zbóż, buraków cukrowych, owoców, warzyw lub mleka surowego.

Z treści art. 7 ust. 1 wynika, iż zakaz handlu uchylony będzie w następujące niedziele: 

1. kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
2. niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
3. ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu.

Ustawodawca zastrzega, iż jeżeli w ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu przypadać będzie święto, zakaz handlu obowiązuje (art. 7 ust. 2 ustawy).

Sukcesywne wprowadzanie zakazu

Zakaz handlu w niedziele i święta wprowadzany będzie sukcesywnie. Zakaz nie będzie obowiązywał w okresie od dnia 1 marca do dnia 31 grudnia 2018 r. w pierwszą i ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego (art. 16 ust. 1 ustawy), a od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2019 r. w ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego (art. 17 ust. 1 ustawy). Jednakże zakaz handlu będzie obowiązywać, jeżeli w którąś z tych niedziel przypadać będzie święto (art. 16 ust. 2 ustawy i art. 17 ust. 2 ustawy).

Zakaz handlu w niedziele i święta w zakresie określonym w ustawie będzie obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2020 r.