Trzy pierwsze miesiące każdego roku to w wielu firmach czas walki z zaległymi urlopami. Pomimo wielu głosów proponujących przedłużenie terminu udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego, zaległy urlop nadal musi zostać udzielony pracownikowi do końca marca. W tym kontekście warto przypomnieć sobie kilka najistotniejszych informacji na ten temat.

Niewątpliwie pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, który ustala pracodawca uwzględniając wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Plan urlopów nie obejmuje urlopu na żądanie( 4 dni w roku kalendarzowym).

Jeżeli pracodawca nie ustala planu urlopów, ponieważ nie działa u niego zakładowa organizacja związkowa albo zakładowa organizacja związkowa działa u pracodawcy ale wyraziła na to zgodę, to pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.

Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym w planie urlopów albo po porozumieniu z pracownikiem należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego( I PK 124/05) pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody.

Kwestie udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego są ważne, gdyż zgodnie z art. 282 Kodeksu pracy, kto wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Inspektor pracy może nałożyć w takiej sytuacji grzywnę w wysokości od 1 000 do 2 000 zł. Wyższe kary (aż do 30 000 zł) może nakładać na pracodawcę wyłącznie sąd.

Pracownik może dochodzić udzielenia mu urlopu wypoczynkowego w ciągu 3 lat od dnia, w którym świadczenie to stało się wymagalne. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2001 roku( I PKN 367/00), roszczenie o udzieleni urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art. 291 §1 KP), przy czym rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje( art. 161 KP), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy( art. 168KP).