Zasady rozliczania pracy w niedzielę lub święto

Co do zasady, niedziele i święta są dniami wolnymi od pracy, a praca w tych dniach jest niedozwolona (art. 151⁹ § 1 k.p.). Od tej zasady są jednak wyjątki. W art. 151¹⁰ k.p. ustawodawca określił bowiem rodzaje prac, których wykonywanie w niedzielę lub święto jest dozwolone. Należą do nich m.in. prace świadczone w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, praca w ruchu ciągłym, praca zmianowa.

Ustawodawca nakłada na pracodawcę obowiązek udzielenia dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę i święto (art. 151¹¹ k.p.). Dzień wolny w zamian za pracę w niedzielę, powinien zostać udzielony w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po niedzieli, w której świadczona była praca (art. 151¹¹ § 1 pkt 1 k.p.). Jeżeli udzielenie dnia wolnego w tym terminie byłoby niemożliwe, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego (art. 151¹¹ §  2 k.p.). Natomiast pracownikowi świadczącemu pracę w święto dnia wolnego udziela się w ciągu okresu rozliczeniowego (art. 151¹¹ § 2 k.p.).

W razie niemożności udzielenia pracownikowi dnia wolnego w w/w terminach, przysługuje mu prawo do dodatku do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia  za każdą godzinę pracy (art. 151¹¹ § 3 k.p.).

Stosując powyższe zasady należy pamiętać, iż zgodnie z art. 151¹¹ § 4 k.p. do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.

Przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy

Nieudzielenie dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę lub święto może spowodować powstanie przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. Za nadgodziny powstałe w wyniku przekroczenia średniotygodniowych norm czasu pracy przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy (art. 151¹ § 2 k.p.).

Dwa dodatki czy jeden?

Z omówionych powyżej przepisów wynika, iż pracownikowi, któremu w zamian za pracę w niedzielę lub święto nie udzielono dnia wolnego, przysługiwać może prawo do dwóch dodatków: dodatek z tytułu pracy w niedzielę lub święto oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych powstałych w wyniku przekroczenia średniotygodniowych norm czasu pracy. Każdy z dodatków wynosi 100% wynagrodzenia za godzinę. Jednakże możliwość wypłacenia w zamian za pracę w niedzielę lub święto dwóch dodatków wzbudza znaczne kontrowersje.

W judykaturze długo dominował pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05. Sąd Najwyższy uznał w niej, iż w przypadku nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek przewidziany w art. 151¹¹ § 2 in fine lub § 3 k.p. Pracownik nie ma zatem prawa do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, o którym mowa w art. 151¹ § 2 k.p.

Pogląd odmienny wyraził Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy w stanowisku z dnia  18 października 2012 r. Wynika z niego, iż pracownik, który w zamian za pracę w niedzielę lub święto nie otrzymał dnia wolnego, ma prawo do dwóch dodatków: za pracę w niedzielę lub święto oraz za pracę w godzinach nadliczbowych powstałych w wyniku przekroczenia średniotygodniowych norm czasu pracy. W rzeczonym stanowisku zauważono bowiem: „Jeżeli jednak w wyniku braku takiej rekompensaty zostanie przekroczona przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługuje kolejny dodatek za pracę przekraczającą tę normę w wysokości 100 proc. stawki godzinowej wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (art. 151¹ § 2 k.p)”.

Radca Prawny

Dominika Zarzycka-Dudek

dzarzycka.dudek@pckp.pl

 

Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta

ekspert@pckp.pl