Przesłanki wypłaty odprawy emerytalno – rentowej

Z dyspozycji art. 92¹ § 1 k.p. wynika, iż prawo do odprawy emerytalno – rentowej przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. Prawo do odprawy jest zatem ściśle związane z posiadaniem przez pracownika uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy lub uprawnień do emerytury. W dacie ustania zatrudnienia pracownik ma co najmniej spełniać przesłanki do nabycia prawa do jednego z tych świadczeń. Oznacza to, iż prawo do odprawy ma także pracownik, który jeszcze przed datą rozwiązania stosunku pracy miał już ustalone prawo do emerytury lub rentę.

Odprawa przysługuje, jeżeli istnieje związek pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę. Związek ten należy ujmować szeroko. Będzie on istniał zarówno wtedy, gdy bezpośrednią przyczyną rozwiązania stosunku pracy będzie przejście na emeryturę bądź rentę, jak również wtedy, gdy ustanie stosunku pracy z innych przyczyn będzie powodem wystąpienia pracownika o przyznanie emerytury lub renty. Jednakże rozwiązanie stosunku pracy i przejście na emeryturę lub rentę powinno nastąpić w zbliżonym czasie, nawet jeśli zdarzenia te nie pozostają ze sobą w związku przyczynowym.

Prawo do odprawy emerytalno – rentowej przysługuje w przypadku, gdy stosunek pracy zostanie rozwiązany w wyniku upływu czasu, na jaki umowa została zawarta, zawarcia przez strony stosunku pracy porozumienia w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę, wypowiedzenia umowy o pracę czy też rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 53 k.p. Odprawa nie przysługuje natomiast w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 roku, I PKN 81/00), a także przez pracodawcę w trybie art. 52 k.p. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2001 roku, I PKN 414/00).

Jednorazowy charakter

Zgodnie z dyspozycją art. 92¹ § 2 k.p. pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Świadczenie ma bowiem charakter jednorazowy. Pogląd ten potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 marca 2011 roku, w świetle której „otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej, stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej odprawy rentowej (art. 921 § 2 k.p.)” (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 roku, II PZP 1/10).

Odprawa emerytalno – rentowa nie wyłącza prawa do odprawy pieniężnej z innego tytułu. Na przykład, w przypadku gdy stosunek pracy zostaje rozwiązany na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 192 z póź. zm.) i równocześnie pracownik przechodzi na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, pracodawca zobowiązany jest wypłacić dwie odprawy: odprawę pieniężną w oparciu o ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak i odprawę emerytalno-rentową.

Wysokość odprawy emerytalno – rentowej

Co do zasady, odprawa emerytalno-rentowa przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jej wysokość nie jest uzależniona od stażu pracy. Jednakże przepisy szczególne lub przepisy wewnętrzne obowiązujące w danym zakładzie pracy mogą przyznawać pracownikom odprawę w wyższej wysokości.

Kwotę odprawy emerytalnej oblicza się zgodnie z zasadami obowiązującymi przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy (§ 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 roku, nr 62, poz. 289 z póź. zm.)).

Termin wymagalności

Roszczenie o zapłatę odprawy emerytalno - rentowej jest wymagalne od dnia rozwiązania stosunku pracy także wtedy, gdy orzeczenie przyznające emeryturę zostało wydane później (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1998 roku, I PKN 508/97).