Pracodawca

Ustawa nie zawiera własnej definicji terminu pracodawca. Oznacza to, iż ilekroć w ustawie użyty jest ten termin zastosowanie ma art. 3 k.p. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu, pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Ze względu na poziom zatrudnienia oraz sposób prowadzenia gospodarki finansowej w ustawie można wyróżnić cztery grupy pracodawców:

1. pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
2. pracodawcy zatrudniający do 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
3. pracodawcy zatrudniający od 20 do 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
4. pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.

Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty

Obowiązek utworzenia ZFŚS mają pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (art. 3  ust. 1 ustawy).

Pracodawcy należący do tej grupy nie mogą zrezygnować z tworzenia Funduszu i wypłacać w zamian świadczenia urlopowego. Jednakże art. 4 ust. 1 ustawy przyznaje im prawo do kształtowania w sposób dowolny wysokości odpisu na Fundusz, a także prawo do rezygnacji z tworzenia Funduszu. W takim przypadku stosowne postanowienia powinny się znaleźć w układzie zbiorowym pracy, a w przypadku gdy pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy - w regulaminie wynagradzania. Decyzja pracodawcy w przedmiocie kształtowania wysokości odpisu na Fundusz lub rezygnacji z tworzenia Funduszu nie ma charakteru autonomicznego. Jej podjęcie wymaga współdziałania z zakładowymi organizacjami związkowymi. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na Fundusz lub nietworzenia Funduszu wymaga uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Pracodawcy zatrudniający do 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty

Z dyspozycji art. 3 ust. 3 ustawy wynika, iż pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą stworzyć Fundusz lub wypłacać pracownikom świadczenie urlopowe.

Przepis posługuje się tzw. alternatywą nierozłączną (słowo: lub). Oznacza to, iż pracodawca może:

• podjąć decyzję o utworzeniu Funduszu i zrezygnować z wypłaty świadczenia urlopowego,
• podjąć decyzję o rezygnacji z tworzenia Funduszu, ale wypłacać pracownikom świadczenie urlopowe,
• zrezygnować zarówno z tworzenia Funduszu, jak i wypłaty świadczenia urlopowego.

Jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub regulaminem wynagradzania, informacje w przedmiocie nietworzenia Funduszu lub niewypłacania świadczenia urlopowego pracodawca winien przekazać pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty w zakładzie pracy (art. 3 ust. 3a ustawy).

Pracodawcy zatrudniający od 20 do 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty

Pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty obowiązani będą do stworzenia ZFŚS, jeżeli wystąpi o to zakładowa organizacja związkowa (art. 3 ust. 1c ustawy). Jeżeli organizacja związkowa nie wystąpiła z rzeczonym wnioskiem albo w zakładzie pracy nie działa żadna zakładowa organizacja związkowa, pracodawca może podjąć decyzję o utworzeniu Funduszu lub wypłacie świadczenia urlopowego (tak samo jak pracodawcy należący do 2 grupy).

Do tej grupy pracodawców zastosowanie ma art. 4 ust. 1 ustawy. Przepis ten przyznaje pracodawcy prawo do kształtowania w sposób dowolny wysokości odpisu na ZFŚŚ oraz do podjęcia decyzji o rezygnacji
z tworzenia Funduszu.

Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych

Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych mają bezwzględny obowiązek tworzenia Funduszu. Dla jego realizacji nie ma znaczenia liczba zatrudnionych przez tych pracodawców pracowników (art. 3 ust. 2 ustawy).

Pracodawcy należący do tej grupy nie mają możliwości rezygnacji z tworzenia Funduszu. Nie mogą również w sposób dowolny kształtować wysokości odpisu. Tworzą oni bowiem ZFŚS na zasadach określonych w ustawie, bez żadnych odstępstw i wyjątków. Ponadto nie mogą zrezygnować z tworzenia Funduszu i w jego miejsce wypłacać świadczenia urlopowego.

Radca Prawny

Dominika Zarzycka-Dudek

dzarzycka.dudek@pckp.pl

 

Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta

ekspert@pckp.pl