Obowiązek zachowania trzeźwości w czasie pracy należy do podstawowych obowiązków pracownika i ciąży na pracowniku nie tylko wówczas, gdy wykonuje on pracę w siedzibie zakładu pracy, lecz także wtedy, gdy przebywa w jakimkolwiek innym miejscu w czasie przeznaczonym na wykonywanie pracy. Obowiązek trzeźwości może zostać naruszony, między innymi przez stawienie się pracownika do pracy w stanie nietrzeźwości bądź w stanie po spożyciu alkoholu, doprowadzenie się do tego stanu czy samo spożywanie alkoholu w czasie i miejscu pracy, a niekiedy nawet poza czasem pracy.

Nie ulega wątpliwości, że kontrola trzeźwości pracownika związana jest z podejrzeniem naruszenia przez niego obowiązków pracowniczych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości pracodawca zobowiązany jest nie dopuścić do pracy pracownika, wobec którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Przesłanką uprawniającą (i jednocześnie obligującą) pracodawcę do podjęcia tych kroków jest powzięcie uzasadnionego podejrzenia co do trzeźwości pracownika. Podejrzenie musi być uzasadnione, nie może więc opierać się wyłącznie na subiektywnym przekonaniu o nietrzeźwości pracownika. Zgodnie z wytycznymi Urzędu Ochrony Danych Osobowych pracodawca nie może na własną rękę przeprowadzać badań trzeźwości pracowników. Uprawnione są do tego określone służby w ściśle określonych przypadkach. Zgodnie z art. 22^1b kodeksu pracy, który obowiązuje od 4 maja 2019 roku, tak zwane dane szczególnych kategorii, w tym o zdrowiu, pracodawca może przetwarzać, gdy pracownik bądź kandydat do pracy wyrazi na to zgodę i z własnej inicjatywy przekaże takie dane. W opinii UODO wiedza o stanie trzeźwości pracownika jest informacją o jego stanie zdrowia i z tego powodu musi być kwalifikowana jako dane szczególnych kategorii. Wobec tego badanie trzeźwości pracownika przez pracodawcę może odbyć się wyłącznie z inicjatywy pracownika, który chce podważyć podejrzenie pracodawcy.

Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, wobec którego zachodzi podejrzenie co do stanu jego trzeźwości - badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Stanowisko Urzędu Ochrony Danych Osobowych jest jednoznaczne i wskazuje, że polski porządek prawny wyklucza wyrywkowe i prewencyjne badania trzeźwości pracowników.