Prawo do emerytury z I filaru oraz do okresowej emerytury kapitałowej i ich wysokość ustala ZUS, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o emeryturę złożonego przez członka otwartego funduszu emerytalnego lub z urzędu.

Złożenie wniosku o emeryturę oznacza zarówno złożenie tego wniosku o emeryturę z I filaru na podstawie art. 24 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), jak i o okresową emeryturę kapitałową na podstawie ustawy o emeryturach kapitałowych. Terminy i sposób dokonywania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i otwarte fundusze emerytalne czynności dotyczących okresowych emerytur kapitałowych normuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2009 r. (Dz. U. Nr 6, poz. 34) wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 16 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych ( Dz. U. nr 228, poz. 1507).

Po wpływie wniosku o emeryturę ZUS sprawdza, czy osoba zgłaszająca wniosek jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz, czy spełnia warunki do emerytury określone w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Analogicznie ZUS postępuje w przypadku, gdy emerytura z I filaru przyznana zostanie z urzędu na podstawie art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Po ustaleniu, że warunki zostały spełnione, ZUS występuje do otwartego funduszu emerytalnego o podanie kwoty środków zgromadzonych w OFE, wskazując miesiąc, od którego przyznana zostanie okresowa emerytura kapitałowa.

Na podstawie informacji o kwocie środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego, ZUS ustala, czy kwota środków zgromadzonych na rachunku nie jest niższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego, a tym samym czy został spełniony warunek do przyznania okresowej emerytury kapitałowej.

Po ustaleniu, iż warunek uprawniający do okresowej emerytury został spełniony, ZUS ustala, w drodze decyzji, prawo i wysokość okresowej emerytury kapitałowej, a następnie informuje otwarty fundusz emerytalny o ustalonej wysokości tej emerytury. ZUS wydaje również decyzję o ustaleniu prawa i wysokości emerytury z FUS.

Po ustaleniu łącznej wysokości emerytury z I filaru i okresowej emerytury kapitałowej, ZUS ewentualnie podwyższa emeryturę z FUS, o ile spełnione są warunki określone w art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uzasadniające zastosowanie podwyższenia.

Jeżeli prawo do okresowej emerytury nie zostanie ustalone z przyczyn wymienionych w art. 11 ustawy o emeryturach kapitałowych (z powodu zbyt niskich środków) ZUS informuje otwarty fundusz emerytalny o nieustaleniu prawa do okresowej emerytury kapitałowej oraz zwraca się do tego funduszu o przekazanie do funduszu emerytalnego środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego (środki te powiększają kwotę składek stanowiącą podstawę obliczenia emerytury określonej w art. 24 ust.1 lub art. 24 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Termin na wydanie decyzji w sprawie okresowej emerytury kapitałowej wynosi 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności, niezbędnej do wydania decyzji.

Osoba mająca ustalone prawo do emerytury z I filaru i do okresowej emerytury kapitałowej może wycofać wniosek o emeryturę przed uprawomocnieniem się decyzji, tj. przed upływem 30 dni od jej otrzymania.