Zgodnie z art. 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jeżeli płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika:

1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie,
2) nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
3) udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli,
4)  nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych
i zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie,
5)  nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
6) nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie,
6a) nie stwierdza nieprawidłowości w imiennym raporcie miesięcznym w terminie określonym w art. 41 ust. 7,
7) nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w formie określonej w art. 47a ust. 1 i 2, podlega karze grzywny do 5000 złotych.

Zatem Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada uprawnienia oskarżyciela publicznego do występowania do sądu z wnioskiem o ukaranie za popełnienie wykroczeń wymienionych w art. 98. Postępowanie w sprawach o wykroczenia toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z art. 57 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia do wniosku o ukaranie organ rentowy jest zobowiązany dołączyć m.in. materiały przeprowadzanych czynności wyjaśniających lub postępowania przygotowawczego. Przeprowadzenie czynności wyjaśniających odbywa się zgodnie z art. 54 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.