Korzystanie z „zwykłego” urlopu wychowawczego

Pracownik zamierzający korzystać z urlopu wychowawczego składa pracodawcy wniosek w tym zakresie na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza korzystać z tego urlopu. Wniosek pracownika jest dla pracodawcy wiążący z tym jednak zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik uchybi terminowi złożenia wniosku, pracodawca może udzielić urlopu w terminie, który pracownik wskaże we wniosku, ale ma obowiązek udzielić urlop nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku.

Od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika. Wyjątkowo rozwiązanie umowy o pracę jest w tym okresie dopuszczalne bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Korzystanie z urlopu wychowawczego łącznie z obniżonym wymiarem czasu pracy

Pracownik uprawniony do korzystania z urlopu wychowawczego może go połączyć, w okresie w którym mógłby z niego korzystać, z obniżonym wymiarem czasu pracy u pracodawcy, u którego korzysta z urlopu wychowawczego. W tym celu składa pracodawcy wniosek na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Wymiar czasu pracy nie może być niższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Wniosek pracownika, podobnie jak w przypadku korzystania z „zwykłego” urlopu wychowawczego, nie połączonego z obniżonym wymiarem czasu pracy, jest wiążący dla pracodawcy. W okresie, w którym pracownik korzysta z urlopu wychowawczego połączonego z obniżonym wymiarem czasu pracy, pracownik również pozostaje pod ochroną przed rozwiązaniem z nim stosunku pracy. Ochrona jednak w takim przypadku trwa przez okres 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Zgodnie bowiem z art. 1868 § 1 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Rozwiązanie umowy o pracę w tym okresie, tak jak w przypadku korzystania z „zwykłego” urlopu wychowawczego, dopuszczalne jest tylko w razie:

- ogłoszenia upadłości pracodawcy,
- likwidacji pracodawcy,
- gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zatem w okresie korzystania przez pracownika ze „zwykłego” urlopu wychowawczego, jak również z urlopu wychowawczego łączonego z obniżonym wymiarem czasu pracy, stosunek pracy takiego pracownika pozostaje pod szczególną ochroną. Rozstanie się z pracownikiem jest możliwe jedynie w przypadku likwidacji lub upadłości pracodawcy oraz gdy zaistnieją okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy z pracownikiem bez wypowiedzenia z jego winy w trybie art. 52 kodeksu pracy.

Należy pamiętać jednak, że szczególna ochrona przed rozstaniem się z pracownikiem jest wyłączona w przypadku wystąpienia w zakładzie pracy tzw. zwolnień grupowych. Co do zasady, gdy w zakładzie występują zwolnienia grupowe, pracodawca może jedynie wypowiedzieć warunki pracy pracownikowi korzystającemu z urlopu wychowawczego bądź urlopu wychowawczego połączonego z obniżonym wymiarem czasu pracy.

Jeżeli jednak usprawiedliwiona nieobecność z tego powodu trwa co najmniej 3 miesiące, a upłynął już okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, pracodawca może definitywnie wypowiedzieć umowę pracownikowi korzystającemu z urlopu wychowawczego bądź urlopu wychowawczego połączonego z obniżonym wymiarem czasu pracy (art. 5 ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników Dz.U. z 2003r., nr 90, poz. 844 z późn. zm.).

Istotnym jest również, że zawsze ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy jest wyłączona w przypadku likwidacji lub upadłości zakładu pracy, w tym również w sytuacji gdy „zwolnienia grupowe” następują z tego powodu.

Co więcej, wyjątkowo możliwe jest wówczas wypowiedzenie przez każdą ze stron umowy na czas określony, nawet jeśli strony nie zawarły w niej klauzuli dopuszczającej taką możliwość.