Ostatnie miesiące obfitowały w szereg bardzo ciekawych orzeczeń sądowych. Niewątpliwe należy do nich zaliczyć wyrok SN z dnia 23 października 2008 r. (sygn. akt II PK 74/08), w którym sąd odniósł się do dopuszczalności finansowania ze środków ZFŚS tzw. imprez masowych.

W dotychczasowym orzecznictwie wielokrotnie podkreślano podstawowe znaczenie tzw. kryterium socjalnego przy rozdysponowywaniu środków ZFŚS. Na przykład w wyroku z dnia 20 sierpnia 2001 r. (sygn. akt I PKN 579/00) Sąd Najwyższy orzekł, że „pracodawca administrujący środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może ich wydatkować niezgodnie z regulaminem zakładowej działalności socjalnej, którego postanowienia nie mogą być sprzeczne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego, to jest uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu”. Z kolei w wyroku z dnia 13 lutego 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 4283/06) Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł wprost, że zorganizowanie imprezy okolicznościowej (integracyjnej) dla wszystkich uprawnionych, bez uwzględniania ich sytuacji życiowej, stałoby w sprzeczności z warunkami, na jakich może być przyznawana pomoc z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych”. Sytuacja taka zdaniem sądu byłaby sprzeczna z obowiązującymi przepisami prawa, a pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

Zgodnie z przywołanym na wstępie wyrokiem z dnia 23 października 2008r. Sąd Najwyższy uznał, że działalność w postaci imprez masowych, jak pikniki, "andrzejki", organizowanie wycieczek - mieści się w pojęciu działalności socjalnej jako rodzaj działalności rekreacyjnej względnie działalności w postaci różnych form krajowego wypoczynku. Przywołana teza jest dość odważna, jednak ten sposób wydatkowania środków ZFŚS był tylko sporadycznie kwestionowanych przez organy PIP lub organy podatkowe.

Najważniejsza nowość wynikająca z wyroku SN odnosi się jednak do tego, że zdaniem Sądu Najwyższego „kryterium socjalne, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych odnosi się jedynie do przyznawania ulgowych świadczeń i usług, nie dotyczy natomiast innych świadczeń i usług, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy”.

Dotychczas dominował bowiem pogląd, zgodnie z którym przyznanie każdego świadczenia lub usługi finansowanej ze środków Funduszu wymagało uprzedniego zbadania sytuacji socjalnej osoby uprawnionej, co mogło nastąpić tylko w odpowiedzi na wniosek o przyznanie konkretnego świadczenia lub usługi przewidzianej w regulaminie wydatkowania środków ZFŚS. Z orzeczenia sądu wynikają natomiast dwa bardzo istotne dla praktyków wnioski.

Zgodnie z pierwszym w działalności socjalnej należy rozróżniać dwa rodzaje świadczeń: określone w art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, które mają charakter ulgowy, oraz inne świadczenia i usługi finansowane ze środków ZFŚS, które mają swoje umocowanie wyłącznie w art. 2 ust. 1 ustawy o ZFŚS. Kryteria przyznawania tych dwóch rodzajów świadczeń finansowanych ze środków ZFŚS nie muszą być tożsame.

Imprezy masowe, o których mowa powyżej, dostępne najczęściej dla ogółu uprawnionych, zaliczają się właśnie do tej drugiej grupy. Zdaniem sądu przyznawanie, z zachowaniem wskazanych przez sąd zasad, świadczeń i usług z drugiej grupy nie musi być poprzedzone badaniem sytuacji socjalnej. Zatem dopuszczalne jest finansowanie z Funduszu świadczeń skierowanych do ogółu uprawnionych na takich samych zasadach, o ile świadczenie będzie miało swoje źródło w art. 2 ust. 1 ustawy o ZFŚS, a nie art. 8 ust. 1.