W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Zatem zgłoszenie do ubezpieczeń ma charakter deklaratoryjny, natomiast nie wypłacenie należnego pracownikowi wynagrodzenia nie ma wpływu na wymiar okresu ubezpieczenia pracownika. Pracownik z mocy prawa posiada status ubezpieczonego.

Jednak zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Zatem podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników jest wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie wraz z tymi składnikami i świadczeniami, które z mocy § 2 ww. rozporządzenia nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek.

Tak więc w myśl uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2009 r. (I UZP 5/09) niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, bowiem czym innym jest obliczenie należnych składek ubezpieczeniowych, a czym innym ich obligatoryjne opłacenie. Dopiero z chwilą wypłacenia należnego (przysługującego) wynagrodzenia (a więc otrzymania lub pozostawienia do dyspozycji pracownika w roku kalendarzowym pieniędzy i wartości pieniężnych), powstaje obowiązek opłacenia składek. Przy braku wypłaty wynagrodzenia nie ustala się podstawy wymiaru składki, a więc nie pojawia się pojęcie "składki należnej".