Art. 188 Kodeksu pracy stanowi, że pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na dwa dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

W przepisie jest mowa o pracowniku, w związku z tym, z tego prawa do zwolnienia może skorzystać zarówno pracownik jak i pracownica, którzy wychowują dziecko do 14 roku życia. Pojawia się pytanie czy chodzi tylko o rodziców czy również opiekunowie będą uprawnieni do tych dwóch dni zwolnienia. Odpowiedzi można szukać w piśmiennictwie, gdzie pojawiły się rozważania odnoszące się do kręgu podmiotów uprawnionych do dwóch dni zwolnienia na dziecko. Komentatorzy akcentują, że pomimo wyjątkowo niejasnego sformułowania norm prawnych ustanawiających prawo do urlopu wychowawczego i innych podobnych praw służących pogodzeniu pracy z opieką nad dzieckiem można wywieść, że ustawodawca szeroko zakreśla krąg podmiotów praw, o których mowa, kierując się nie tyle formalną, co rzeczywistą więzią opieki występującą pomiędzy pracownicą (pracownikiem) i dzieckiem.

Wybór co do tego, które z pracowników będzie korzystało z tego prawa należy do samych zainteresowanych. Mogą oni również podzielić się tym prawem i wtedy każde z nich skorzysta z jednego dnia. Pracownik bądź pracownica mogą skorzystać ze zwolnienia także wtedy gdy drugie z nich jest bezrobotne, czy tez pozostaje w stosunku pracy, ale chwilowo nie pracuje, gdyż korzysta urlopu wychowawczego lub urlopu bezpłatnego albo pobiera wynagrodzenie za okres choroby.

Uprawnienie do tego zwolnienia pracownik nabywa od momentu podjęcia pracy i nie jest ono uzależnione od przepracowania całego roku kalendarzowego. Będzie więc np. przysługiwało pracownikowi, który wraca do pracy w trakcie roku kalendarzowego po urlopie wychowawczym. Prawo do tego zwolnienia przysługuje pracownikowi z mocy prawa, nie musi on więc motywować swojego wniosku o udzielenie tych dni. Powinien natomiast uzgodnić z pracodawcą termin, w którym chce skorzystać ze swojego prawa, wskazując konkretny dzień bądź dni. Należy również poinformować pracodawcę o tym, czy współmałżonek korzystał z tych dni zwolnienia, a jeżeli tak to w jakim wymiarze.

Trzeba pamiętać również o tym, że wymiar dwóch dni zwolnienia nie jest zależny od liczby posiadanych dzieci. Jeżeli więc pracownik ma dwoje bądź troje dzieci w wieku do 14 lat, to i tak ma prawo tylko do dwóch dni zwolnienia w roku kalendarzowym.

Owe dwa dni zwolnienia od pracy przysługują w danym roku kalendarzowym. Jeżeli nie zostaną wykorzystane w danym roku kalendarzowym, to nie przechodzą na rok następny. Od 1 stycznia następnego roku nabywa się prawo do kolejnych dwóch dni i tak aż do momentu ukończenia przez dziecko 14 roku życia. Jeżeli ktoś nie skorzystał z prawa do dwóch dni opieki nad dzieckiem, to po dniu, w którym dziecko skończy 14 lat, traci prawo do zwolnienia. Warto również zaznaczyć, że pracodawca nie wypłaci za te niewykorzystane dni zwolnienia ekwiwalentu w przypadku rozwiązania stosunku pracy.

Fakt czy ktoś skorzystał z tych dni zwolnienia i w jakiej wysokości, jednego czy dwóch dni, jest odnotowywany na świadectwie pracy. Jest to istotna informacja dla nowego pracodawcy, ponieważ jeżeli w trakcie roku kalendarzowego dochodzi do rozwiązania stosunku pracy z jednym pracodawcą i nawiązania kolejnego z innym, to nowy pracodawca nie udzieli ponownie dwóch dni zwolnienia, które zostały już wykorzystane u poprzedniego pracodawcy.