Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą nie mogą zatrudniać współmałżonków, z którymi prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Ustawodawca w takim przypadku nakazuje zgłosić współmałżonka do ubezpieczeń w ZUS jako osobę współpracującą przy prowadzonej działalności.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych pracownikiem jest osoba pozostająca w stosunku pracy, pod warunkiem, że nie spełnia kryteriów dla osób współpracujących, określonych w ustawie. Zgodnie z zapisem ustawowym osobami współpracującymi przy prowadzonej działalności są małżonkowie, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z osobą prowadzącą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności.

Należy przy tym pamiętać, że o prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego nie decyduje jednak wyłącznie wspólny adres. Chodzi tu o wspólne zaspokajanie potrzeb życiowych i codziennych spraw, jak dzielenie posiłków, opłacanie świadczeń czy wspólne gospodarowanie dochodem.

Są jednak pewne wyjątki, kiedy najbliższych będzie mógł łączyć stosunek pracy, pomimo prowadzenia wspólnego gospodarstwa. Będzie tak w przypadku, gdy umowa o pracę zostanie zawarta w celu przygotowania zawodowego. Wówczas ustawodawca dopuszcza zawarcie umowy, np. pomiędzy rodzicem i dzieckiem, które wykonuje w rodzinnej firmie pracę przygotowującą do zawodu w czasie uczęszczania do szkoły zawodowej.

Kolejnym wyjątkiem będzie również zawarcie przez małżonka umowy o pracę ze spółką cywilną, w której wspólnikiem będzie prowadzący pozarolniczą działalność współmałżonek. W takiej sytuacji nie można mówić o współpracy przy prowadzonej działalności, ponieważ podmiotem zatrudniającym współmałżonka jest spółka cywilna, a nie bezpośrednio mąż czy żona. Dlatego w takim przypadku przedsiębiorca nie będzie zgłaszał osoby współpracującej. W świetle przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych będzie ona podlegać ubezpieczeniom jako pracownik.

Podstawa: