Jeżeli ubezpieczony prowadzi działalność pozarolniczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe ma dla niego charakter dobrowolny.

Osoby, które rozpoczynają prowadzenie działalności mają prawo do skorzystania z półrocznej ulgi na start, a w dalszej kolejności z deklarowania składek ZUS na zasadach preferencyjnych – z podstawy wymiaru wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dopiero po 2,5 letnim okresie zapłacą ZUS od wysokości 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Od stycznia 2019r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie uzależniona od przychodu przedsiębiorcy.

Osoby wykonujące umowy zlecenia mają obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w przypadku, gdy w skali miesiąca z innych, równolegle trwających tytułów nie osiągają kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym.

Jeżeli przedsiębiorca korzystający z opłacania składek ZUS na zasadach preferencyjnych zapłaci w skali miesiąca ZUS wyliczony z podstawy wymiaru składek równej, bądź wyższej niż minimalne wynagrodzenie, z tytułu zawartej umowy zlecenia będzie opłacał jedynie składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Wówczas może również wybrać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń. Jeżeli jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń będzie stanowić także umowa zlecenia.

Przedsiębiorca, który zakończył okres opłacania składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ma obowiązek opłacania składek w wysokości nie niższej, niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia  ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ustalonej na rok kalendarzowy. W przypadku opłacania składek z prowadzonej działalności na zasadach ogólnych, ubezpieczony może wybrać tytuł do ubezpieczeń tylko wówczas, gdy z umowy zlecenia osiągnie przychód równy lub wyższy od ustawowej kwoty zadeklarowanej z tytułu prowadzonej działalności.

Może się jednak zdarzyć, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wykonująca jednocześnie umowę zlecenia nie będzie podlegała z wykonywanej umowy żadnym ubezpieczeniom. Stanie się tak wówczas, gdy umowa cywilnoprawna będzie wykonywana w ramach prowadzonej działalności pozarolniczej, a mianowicie przedmiot umowy będzie odpowiadał klasyfikacjom prowadzonej działalności. Wówczas przedsiębiorca za wykonaną usługę wystawi rachunek/fakturę, a zawarta umowa nie będzie stanowiła tytułu do ubezpieczeń ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Jedynym tytułem do ubezpieczeń będzie tylko prowadzona działalność. Jeśli  jednak przychód z umowy zlecenia będzie rozliczony podatkowo jako działalność wykonywana osobiście, umowa zlecenia wejdzie w zbieg tytułów do ubezpieczeń z prowadzoną działalnością na zasadach powyżej przedstawionych.

art. 9 ust.  2a,b i c ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2017 poz. 1778 ze zm.)