Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ww. ustawy. Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w tym celu, nawet wówczas gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty.

Istotne znaczenie ma cel poniesienia kosztów przez przedsiębiorcę. Koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów to takie koszty, które są poniesione w trakcie dążenia do uzyskania przychodów. Określony cel musi być widoczny w momencie ponoszenia kosztu. Ponadto poniesione koszty winny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać jego realność. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Zatem wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu zaistnieje związek przyczynowy i koszt nie będzie objęty dyspozycją art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W tym przepisie ustawodawca zawarł katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 23 ww. ustawy, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów.

Mając na względzie powyższe rozważania, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że odszkodowanie wypłacone przez wnioskodawcę na mocy ugody sądowej z tytułu ustalenia zatrudnienia na podstawie stosunku pracy a nie umowy zlecenia, mimo że nie zostało wymienione w katalogu wyjątków w art. 23 ust. 1 ww. ustawy, nie może zostać zakwalifikowane jako koszt podatkowy, ponieważ nie spełnia wymagań z art. 22 ust. 1 tej ustawy. Odszkodowanie takie nie zostało bowiem wypłacone w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Brak spełnienia kryterium celu poniesionego wydatku, a także niemożność wskazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wypłaconym odszkodowaniem a osiągniętymi przychodami czy też możliwością osiągnięcia przychodów w przyszłości, przesądza o tym, że nie ma podstaw do zaliczenia jego wartości do kosztów uzyskania przychodów.

Odszkodowanie uzyskane przez pracownika na skutek niezgodnego z prawem działania pracodawcy, mimo że może zostać uznane za związane z działalnością gospodarczą, nie ma na celu uzyskania przychodu lub zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodu. Celem wypłaty odszkodowania jest zwolnienie z ciążącego zobowiązania i wynagrodzenie szkody pracownika. Brak jest zatem podstaw do uznania odszkodowania wypłaconego pracownikowi za swoisty ekwiwalent należności przysługujących pracownikowi od pracodawcy.

Stanowisko zgodne ze stanowiskiem organu zawiera wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 grudnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2704/12, zgodnie z którym: „Nie każdy koszt ponoszony przez podatnika w sensie ekonomicznym jest kosztem podatkowym. Podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej winien przewidywać i ponosić możliwe konsekwencje swoich działań, w tym związane z przyjmowaniem na siebie zobowiązań, z tytułu niewykonania czy też nienależytego wykonania postanowień umownych, i nie przerzucać tych skutków na budżet państwa, czy de facto ogół społeczeństwa.”.