Zbliżający się koniec okresu obowiązywania ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035 ze zmianami z 2010 r. Dz.U. Nr 219, poz. 1445) powoduje, że z naszego porządku prawnego znikną rozwiązania, które liberalizowały rozliczenie czasu pracy w dobie pracowniczej. Warto zatem przypomnieć sobie kilka podstawowych zasad, od których po 1 stycznia 2012r. nie będzie odwrotu.

Ustawodawca wprowadzając kilka lat temu pojęcie doby pracowniczej niesamowicie skomplikował rozliczenie czasu pracy w wielu firmach. Kilka lat trwało zanim dość powszechnie wdrożono trzy „święte” zasady będące konsekwencją rozliczania (i planowania) czasu pracy z uwzględnieniem doby pracowniczej: Chodzi tutaj o:

1. Wymóg sumowania czasu pracy w obrębie niezakończonej doby pracowniczej, nawet jeśli pracownik wykonuje pracę w kilku odcinkach czasu pomiędzy którymi występuje przerwa.

2. Konieczność zapewnienie pracownikowi w każdej tak postrzeganej dobie pracowniczej 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego oraz

3. Dyrektywę dotyczącą planowania czasu pracy, zgodnie z którą niedopuszczalne jest (za wyjątkiem systemów przerywanych czasu pracy) kilkukrotne rozpoczynanie przez pracownika pracy w tej samej dobie pracowniczej zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy.

Zdecydowanie największy problem sprawiło pracodawcom wdrożenie trzeciej z przywołanych powyżej zasad rządzących rozliczeniem czasu pracy w dobie pracowniczej.

Liberalizacja tak wymagających zasad planowania i rozliczenia czasu pracy w dobie pracowniczej nastąpiła wraz z wejściem w życie pakietu antykryzysowego (22 sierpnia 2009r.). Na gruncie rozwiązań pakietowych ustawodawca odstąpił od zasad określonych w punkcie 1 i 3, pozostawiając nadal konieczność zapewnienia pracownikowi w każdej dobie pracowniczej 11-godzinnego nieprzerwane odpoczynku dobowego. Należy jednak nadmienić, że odstępstwo wprowadzone przez ustawodawcę jest uwarunkowane zawarciem stosowanego porozumienia bądź protokołu dodatkowego do układu zbiorowego pracy z reprezentacją załogi. Zatem propozycja zawarta w pakiecie antykryzysowym jest możliwością, a nie przepisem wiążącym strony stosunku pracy z mocy postanowień samej ustawy. Dodatkowo konieczne jest wyraźne zaznaczenie, że odstępstwo od zasady wyrażonej w punkcie pierwszym nie ma charakteru definitywnego tzn. nie będą wywoływały zjawiska pracy w godzinach nadliczbowych (brak obowiązku sumowania czasu pracy) tylko te godziny, które spowodowały przekroczenie normy dobowej, a wynikały z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy. Innymi słowy, jeśli pracownik zostanie wezwany do pracy poza obowiązującym go rozkładem czasu pracy regulacja zawarta w pakiecie wcale nie zwolni pracownicy od obowiązku odniesienia czasu pracy pracownika do obowiązującej go normy dobowej czasu pracy.